روزنامۀ واشنگتن پوست مینویسد برای قوماندان قوای آلمان موجودیت بیش از ۱۰۰ شورشی طالب در اطراف دو تانکری که در یک قریه در گل گیر مانده بود، هدف اتفاقی چشمگیری بود.
تصاویر ویدیوئی ای را که طیارۀ جت جنگی اف ۱۵ ایالات متحده فراهم میکرد، چندین نفر را در اطراف تانکر نشان میداد، ولی معلوم نمیشد که آیا آنها مسلح هستند یانه.
اما بقول صاحب منصبان آلمانی که مقامات ناتو را در جریان قرار میداند، یک مخبر افغان که توسط تلفون با صاحب منصب استخباراتی صحبت میکرد، اصرار میورزید که همۀ کسانی که در صحنه هستند، شورشیان اند.
قوماندانی آلمانی بروز جمعه تنها باساس ارزیابی این مخبر هدایت داد تا بر هر یک ازین تانکرها یک بم ۵۰۰ پوندی پرتاب شود.
تانکرها منفجر شد و آسمان شب را برای چندین کیلومتر روشن ساخته و بسیاری از کسانی را که در اطراف موترها بودند طعمۀ حریق ساخت.
روزنامۀ واشنگتن پوست مینویسد که یک هیئت دریافت حقایق ناتو بروز شنبه تخمین کرد که درین بمباردمان تا ۱۲۵ نفر کشته شدند که حد اقل ۲۵ نفر از آنها شورشی نبودند.
برای این هیئت هدف آنقدر واضح معلوم نمیشد که برای قوماندان قوای آلمانی بود.
روزنامه مینویسد که یکی از جان بسلامت بردگان این حمله که در یک شفاخانه در قندز تحت تداوی قرار دارد، گفت او بخاطری بمحل رفت که فکر میکرد یک مقدار مواد سوخت مجانی دریافت خواهد کرد.
یک مجروح دیگر که یک پسر ۱۰ ساله است گفت به سرپیچی از هدایت پدرش برای تماشا رفته بود. در کابل اقارب دو تن از کسانی که بخاطر سوختگی شدید تحت تداوی قرار دارند گفتند که جنگجویان طالب مردم دهکده را مجبور ساختند که در کشیدن موترها که در گل و لای گیر مانده بود کمک کنند.
معراج الدین دکاندار که شش تن از اقارب خود را که هیچ کدام شورشی نبودند، از دست داده گفت :
”آنها بهمۀ خانه ها رفته و خواستار کمک شدند. طالبان مردم را لت و کوب نموده و تفنگ های شان را بطرف مردم نشانه گرفتند و گفتند تراکتورهای تان را بیارید و با ما کمک کنید. ما چه میتوانستیم بکنیم.”
هیچ کدام از جان بسلامت بردگان یا اقارب شان این موضوع را تکذیب نکردند که شورشیان طالب در صحنه بودند. اما این که چند تن هنوز واضح نگردیده است.
تعداد اهالی نیز واضح نیست، زیرا بسیاری از اجساد به اندازه ای سوخته بود که قابل شناسائی نبود و سایر اجساد چند ساعت بعد از انفجار دفن شد و تائید ارقام تلفات را ناممکن ساخته است.
واشنگتن پوست نوشته است که چنین بنظر میرسد که تصمیم بمباردمان تانکرها که عمدتاً باساس یک منبع انسانی استخباراتی اتخاذ شده، تخطی از روحیۀ دستور تاکتیکی بمنظور کاهش تلفات اهالی است که توسط جنرال ستنلی مکرستل، قوماندان جدید قوای ناتو و ایالات متحده در افغانستان میباشد.
این دستور حکم میکند که قوای ناتو نمیتواند باساس یک منبع واحد اطلاعات عمارات مسکونی را بمبارد کند و عساکر باید این را روش خود بسازند که اطمینان حاصل نمایند در نقطه ای که هدف است اهالی وجود نداشته باشد.
مقامات ناتو گفتند اگر چه این دستور بر حملات هوائی در مزارع و مناطق بدون عمارت و باز تطبیق نمیشود ولی هدف مکرستل این بود که این معیارها بر همۀ حملات هوائی قابل تطبیق است باستثنای حالاتی که جان عساکر در معرض خطر قرار داشته باشد.
رونامۀ واشنگتن پوست نوشته که مشاورین مکرستل بخبرنگار واشنگتن پوست اجازه دادند تا در جلسۀ دریافت حقایق بین هیئت ناتو، عساکر آلمانی و مقامات افغانی، که معمولاً محرمانه است، اشتراک نماید.
بخش هایی ازین گزارش از جریان این جلسه برداشته شده است. این واقعه افغان ها را که بسیاری شان معتقدند عملیات نظامی از سال ۲۰۰۱ باینطرف یک تعداد غیر قابل قبول اهالی را کشته، ناراحت ساخته است.
رسانه های محلی از قول مردم ، که بعضی ها مدرکی ارائه نمیکنند، ادعا مینماید که ده ها تن از اهالی درین حملۀ هوائی کشته شدند.
مکرستل که واقف است تلفات زیاد هوائی پشتیبانی مردم را از قوای بین المللی کاهش میدهد، تصمیم گرفت این واقعه را نسبت به سلف خود بطور دیگری وارسی کند.
او در صبح روز بعد از حمله که وسایل نشراتی، گزارش میدادند او هیئتی را مشتمل بر صاحب منصبان ارشد بمحل اعزام کرد. قوای آلمانی صرف یک یادداشت شش خطه از وضع در محل به دفتر مکرستل مخابره نموده بود.
وظیفۀ این هیئت معلوم نمودن حقایق بود تا به او کمک کند پیام مستقیم و پوست کنده ای بمردم افغانستان داده و امیدوار بود که اذعان اشتباۀ ممکن در رفع تشنج کمک کند.
واشنگتن پوست میتویسد وقتی هیئت هفت عضوی بعد از ظهر روز جمعه به قندز مواصلت کرد، اولین اقدام شان این بود که بمحل بمباردمان بروند که صرف در چهار میلی جنوب میدان هوائی قرار داشت که آنها فرود آمدند. گ اما دگروال گیورگ کلاین، قوماندان قوای آلمانی تقاضا کرد که آنها بمحل نروند.
او گفت ساکنین منطقه خشمگین هستند و چند ساعت قبل بر عساکر آلمانی حمله شده بود و احتمال دارد برما گلوله باری صورت گیرد. کلاین همچنان گفت که بازدید از شفاخانه نیز خطرناک است.
در عوض این هیئت به مرکز تیم بازسازی ولایت قندز که مقر یک هزار عسکر آلمانی است، رفتند. در انجا کلاین هیئت را در جریان اوضاع قرار داد.
این هیئت بدون ملاقات با جان بسلامت بردگان قادر نبودند، معلوم نمایند که آیا ادعای آلمانی ها که از اهالی کسی کشته نشده درست است یانه. نتیجه چنان شد که ناتو به صدور بیانات در مورد تحقیقات ادامه بدهد در حالیکه افغان ها از طریق رادیو و تلویزیون چشم دید شان را بیان میکردند.
اما گزارش های آلمانی ها بمراتب ارزشمندتر و هشدار دهنده تر ازانچه بود که آنها انتظار داشتند. کلاین به هیئت گفت که شام پنجشنبه از یک طیارۀ بم افگن نوع B1B که بر فراز شمال افغانستان بود، خواستار شد تا دو تانکری را که بسرقت برده شده بود پیدا کند.
طیارۀ بن افگن بعد از نیمه شب این تانکرها را که تا آن وقت در یک جزیرۀ کوچک در میانۀ دریای قندز در گل بند مانده بود، پیدا کرد. کلاین گفت عملۀ طیاره از موجودیت مردان مسلح با راکت انداز و اسلحۀ خفیفه اطلاع دادند. این بم افگن بعد از ده دقیقه بر فراز محل مجبور شد برای گرفتن مواد وسخت محل را ترک کند.
کلاین یک طیارۀ جنگی دیگر را احضار کرده و وضع خطر فوری اعلام نمود. او گفت احساس من چنان بود که اگر بگذاریم آنها فرار کنند این تانکرها را برای حملات بر ماموریت های پولیس و حتی مقر پی آر تی آماده خواهند ساخت.
بیست دقیقه بعدتر دو طیارۀ بم افگن اف ۱۵ مواصلت کرد و تصاویر ویدیوئی را به مقر کلاین مخابره نمود. او و عساکرش تانکر و ده ها نفر اطراف آنرا دیدند.
رئیس استخباراتی او با یک منبع افغانی صحبت نموده بود. آن منبع تاکید میورزید که تمام مردم در آن محل شورشیان اند. شرح منطقه و محل توسط منبع افغان همانگونه بود که که کلین از ویدیوی طیاره مشاهده کرده بود.
کلین به واشنگتن پوست گفته است که معلومات هر دو جانب با همدیگر 100 در صد مطابقت داشت. ولی هیچ امکانی وجود نداشت تا تشخصی نمود که آیا آن نکته های که در صفحه به نظر میرسید شورشیان بودند یا نه.
واشنگتن پوست از محمد شفیع الله، یکی از مجروحین این حادثه که 10 ساله است نقل قول نموده، شندیم که یک تانکر تیل است و همه بخاطر بدست آوردن تیل مجانی به آنجا میروند، بناً من هم رفتم. او بر مرکب سوار شده و از قریۀ خود از استقامت غربی کرانۀ دریا به محل رفت.
واشنگتن پوست افزوده اگر هماهنگ کنندۀ حملات هوای کلین پیشنهاد پیلوت F-15 را قبول کرده و بم دو هزار پوندی را پرتاب میکرد، با خرابی فوق العاده زیاد تر، شاید امروز شفیع الله زنده نمیبود. ولی هماهنگ کنندۀ حملات پیشنهاد نمود تا بم 500 پوندی استفاده شود.
کلین حمله را به ساعت 2:30 شب امر نمود. دو دقیقه بعد، بم ها به اهداف اصابت نمود. در داخل قوماندانی، صفحۀ کمپیوتر یک دود بزرگ سمارق مانند را نشان داد که آن منطقه را احتوای نمود. فقط چند دانه نقطه های سیاه – که زنده مانده گان بودند – دیده میشد که خود را نجات میدهند. ولی اکثریت 100 دانه نقطه ها (که در اصل اشخاص بود) از بین رفته بودند.
شعله های آتش جان اشخاصی را گرفت که در کرانۀ دریا بودند. مردمانی که در نزدیکی صحنه زندگی میکردند، به منطقه شتاب کردند تا اقارب و قربانیان را نجات بدهند.
واشنگتن پوست از معراج الدین نقل قول نمود که شش تن از اقارب نزدیک خود را از دست داده است. او میگوید همه وحشت زده شده بود و شب وحشت ناکی بود.
بجای فرستادن قوا برای بررسی تلفات، طوریکه دستورالعمل جنرال مککسرتل ایجاب میکند، قوای جرمنی تا سحر منتظر ماندند و فردای آن روز طیارۀ بدون پیلوت را بخاطر تصویر برداری فرستادند.
عساکر جرمنی تا چاشت روز جمعه در محل نرسیده بودند. تا آن زمان، تمام اجساد از محل بیرون شده بود.
معراج الدین و خویشاوندان او میگویند آنها تنها جسد سه تن از اقارب خود را پیدا کرده توانستند. او گفت که آنها را صبح روز جمعه در یک قبر دفن نمود.
به گفته او و چندین تن دیگر در آن منطقه، ولی شب جمعه برای تیم پیدا کنندۀ حقایق، این قصه ناشناس بود. جرمن ها تا همان وقت تاکید مینمودند که تنها شورشیان مورد هدف قرار گرفته است.
ولی باوجود آن هم، اعضای تیم بدین معتقد شدند که افراد ملکی نیز در بین کشته شده گان شامل میباشد. در کابل جنرال مککرستل در یک بیانیۀ از قبل ثبت شده گفت که او امکان جراحت و یا کشته شدن افغان های بیگناه را جدی میگیرم.
در نیمه شب شنبه، بعد از بازدید از شفاخانه و محل انفجار توسط هلیکوپتر، تیم پیدا کنندۀ حقایق با دو مامور محلی ملاقات نمود. مامورین ناتو توقع داشتند که شاید افغان ها خشمگین باشند و تقاضای جبران خسارات نمایند. آنچا آنها دریافتند یک نوع انتقادی بود که توقع نمیرفت.
واشنگتن پوست از یک مامور محلی که بخاطر ترس از طالبان نخواسته نامش افشا شود نقل قول نموده که به شایعاتی باور ندارم که تعداد زیاد غیر نظامیان کشته شده است. او افزوده، به ساعت دو شب چه کسی بخاطر بدست آوردن تیل خواهد بیرون رفت. آنها مردم خوب نبوده و عملیات، موفق بده است.
چند ساعت بعد، مککرستل در قرارگاه تیم بازسازی قندوز رسید. یک گروه رهبران محلی، به شمول رئیس شورای ولایتی و قوماندان امنیه نیز آمده بودند تا با او ملاقات نمایند. اعضای تمی تحقیقاتی رئیس جمهور حامد کرزی نیز درین جلسه آمده بودند.
جنرال مککرستل با آنانی ابراز همدردی نمود که کشته و یا زخمی شده اند. احمدالله وردک، رئیس شورا مانع صحبت او گردید.
او میخواست در مورد وضع در حال بدتر شدن قندوز صحبت کند که فعالیت های طالبان طی ماه های اخیر به شکل گستردۀ افزایش یافته است. او قبلاً به تیم پیداکنندۀ حقایق گفته بود که قوای ناتو باید در منطقه قویاً کار کنند.
بعضی مامورین ناتو نیز با نگرانی او همزبان بوده میگویند قوای جرمن ها در قندوز با جهیش طالبان مقابلۀ درست نمیکنند. آنها گزمه و تکتیک های ضد شورش گرائی را نیز انجام نمیدهند.
وردک به جنرال مککرستل گفت اگر سه عملیات مشابه به این در قندوز صورت گیرد، ثبات برقرار خواهد شد. اگر مردم نمیخواهند در صلح و آرامش زیست نمایند، پس ما مقصر نیستیم. او علاوه نمود که آنها با مردم بد خوبی کرده اند.
بعدا مککرستل به محل حادثه رفت و پیشنهادات قوای جرمنی را رد نمود که منطقه بسیار خطرناک بود. یک مامور ناتو به روزنامه گفته است، باوجود حظور افراد غیر نظامی، عدم مخالفت مقامات محلی میتواند نگرانی ها را کاهش دهد.