در بخش نظری به مطبوعات امروزجهان نقاط عمده ای مصاحبۀ کای ایده، نمایندۀ سابق ملل متحد در افغانستان را، که با بی بی سی انجام داده است، انتخاب نموده تقدیم شما می نمائیم.
وی می گوید گرفتاری ملا عبدالغنی برادر و چندین جنگجوی ارشد دیگر طالبان در هفته های اخیر، در واقع عقب کشیدن مساعی مذاکره با طالبان می باشد، و پاکستان باید فهمیده باشد که این عمل آنها چه عکس العملی را در قبال خواهد داشت.
وی برای اولین بار افشاٌ ساخت که با رهبران طالبان در تماس بوده است، و می گوید که با شورای کویته در تماس بود.
کای آیده گفت، ما با مقامات ارشد در رهبری طالبان به تماس بوده ایم، که صلاحیت شورای کویته را دارند تا چنین مذاکرات را به راه اندازند.
کای آیده گفته است که تماس اولی با آنها شاید در بهار سال ۲۰۰۹ بود، بعداً پروسهٌ انتخابات شروع شد که این فعالیت ها را به تعویق انداختو زمانی که پروسۀ انتخابات خاتمه یافت گفت و شنود ها با رهبران طالبان دوباره آغاز گردید، و تا زمانی ادامه یافت که اولین گرفتاری نماینده گان طالبان در پاکستان آغاز گردید.
وی به جواب سوالی در مورد گرفتاری ملا برادر گفت:"همان طوری که گفتم، اولین کسی که گرفتار گردید ملا عبدالغنی برادر ، شخص شماره دو در رهبری طالبان بود.وی در شهر کراچی پاکستان گرفتار شد."
سوال دیگری که مطرح گردید این بود که؛ گفته می شود که گرفتاری وی عملیاتی بود که به همکاری استخبارات پاکستان و امریکا صورت گرفت.این عملیات را هردو پاکستان و امریکایک تصادف نیک شمرده اند.نظر شما در این مورد چیست؟
کای آیده در پاسخ گفت:" که هدف این حرکت برای من واضح نیست، چون من شرایط و چگونگی آنرا نمی دانم.اما وی در مورد تاثیر این دستگیری گفت، گرفتاری وی بدنبال گرفتاری حد اقل ده ، دوازده، تا چهارده عضو ارشد طالبان صورت گرفت، و آنچه من گفته می توانم اینست که گرفتاری آنها بدون شک، اثر منفی را در پروسهٌ مذاکره با طالبان، که من فکر می کنم بسیار ضروری بود، گذاشته است.پس از این گرفتاری اکثریت گفت و شنود ها و ارتباطاط توقف شد."
وی در بارهٌ نیت پاکستان در بازداشت ملا برادر می گوید: " اگر سوال شما اینست که من به این باور دارم که پاکستان نقشی را در مذاکره با طالبان جهت ختم خشونت ها بازی می نماید ، که باید این کار را بکند، جواب من منفی است.پاکستان نقشی را که باید بازی می نمود، ننمود.آنها باید اینرا فهمیده باشند.من باور نمی کنم که این اشخاص تصادفی دستگیر شده باشند.پاکستان حتماً می فهمید که این ها کی ها هستند، و چه نقشی را بازی می نمودند، و شما، امروز نتیجهٌ آنرا می بینید."
سوال دیگری مطرح گردید، به این شکل که، تعریف های متفاوتی از این اقدام پاکستان شده است ، یکی از آن اینست که پاکستان می خواست مانعگفت و شنود ها شود، نه تنها با شما، بلکه با نماینده گان حکومت افغانستان بشمول حامد کرزی و بعضی از برادرانش، زیرا حکومت پاکستان می خواهد که کنترول این پروسه را بدست داشته باشد. پاکستان این موضوع را رد می نماید، نظر شما چیست؟
کای آیده در پاسخ گفت: "من فکر می کنم که این تعریف را که شما به آن اشاره نمودید، درست باشد.کای آیده گفت قسمتی از این موضوع را، بطور خاص، با ایالات متحده در میان گذاشته است."
کای آیده به جواب این سوال که: بسیاری ها باور دارند که طالبان به این معتقد اند که برنده هستند. آنها در تقریباً تمام سی و چهار ولایت افغانستان حضور دارند.به نظر شما چرا آنها باید به مذاکره حاضر شوند، در صورتیکه پیروز هستند و تنها مربوط به وقت و زمانی است که عساکر، افغانستان را ترک گویند.
کای آیده گفت: "من در تجربۀ سی و پنج ساله ماموریت هایم درامور بین المللی، درک نموده ام که ما اکثراً در مورد جانب مقابل خود قضاوت درست نمی کنیم.ما این کار را در دهه های پنجاه، شصت، و هفتاد نمودیم.ما این کار را در دههٌ نود نمودیم، و من فکر می کنم باز هم این کار را تکرار کردیم. شایداگر ما از طرز دید طالبان به آن نگاه می کردیم، امروز نتیجه چیز دیگری می بود.من باور دارم که آنچه در ظرف چند هفتهٌ گذشته اتفاق افتاد، شاید کار مذاکره با طالبان را مشکلتر ساخته باشد."
****
نشریهٌ هفنگتن پوست، در شمارهٌ دیروزی خود در مضمونی به قلم احسان حضاری، تحت عنوان « پاکستان از شورش و مقابله با شورش برای بهره مندی های سیاسی در افغانستان استفاده می نماید» چنین می نگارد.
بعد از بازداشت نه تن از جملۀ هژده عضو قوماندانی مرکزی طالبان به رهبری ملا عمر، و نظری به گذشته ظهور پاکستان و موقف افغانستان از زمان تشکیل پاکستان، و همچنان نقش (آی اس آی) و وجود گروه های افراط گرای اسلامی و استراتیژی پنهانی پاکستان در افغانستان نتیجه گیری می نماید که: گرفتاری عمدی و پیچیدهٌ (آی اس آی) با طالبان و کسان دیگر از گروه آنها ، نه تنها مانع انکشاف سیاسی و اجتماعی در افغانستان است، بلکه مانع عمده در تلاش های غرب جهت ایجاد ثبات مداوم در افغانستان است، کشوری که مدت های طولانی نا آرانی ها را متحمل شده است.
توسعهٌ جنگ در افغانستان بهترین امید برای (آی اس آی) یعنی استخبارات پاکستان جهت ترغیب استراتیژی موقف جغرافیائیپاکستان و هم چنان جریان و حصول پول مالیهٌ امریکا می باشد.دستگیری های اخیر، استراتیژی پاکستان را آشکار ساخت.
استراتیژی که به اساس آن از شورش طالبان و مقابلهٌ غرب با شورشیان طالبان در افغانستان، به مفاد امنیتی داخلی و منطقوی خود استفاده می نماید.