اعدام شیخ باقر نمر، روحانی شیعه منتقد خاندان سلطنتی عربستان سعودی، موجب خشم رهبران ایران شده است.
آیت الله خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، روز یکشنبه گفت "انتقام الهی" گریبان سیاستمداران عربستان سعودی را خواهد گرفت.
شماری از تحلیلگران به این باوراند اعدام شیخ نمر ممکن موجب تنش های جدی تر میان تهران و ریاض گردد—حتی گسترش جنگ های نیابتی.
در واکنش به این اقدام، آیت الله خامنه ای، رهبر ایران، اعدام شیخ نمر را غیر عادلانه و عمل جنایتکارانه خواند و گفت که او یک روحانی بود که نه مردم را به حرکت مسلحانه تشویق کرده بود و نه در صدد توطئه پنهانی بود—و فقط به صورت علنی عملکرد های خاندان شاهی را انتقاد می کرد.
علاوه بر انتقاد جدی رهبر جمهور ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران نیز اعدام این روحانی شیعه را "ضد اسلام و عمل دهشت افگنی" خواند و طی اعلامیۀ گفته است که اعدام نمر موجب سقوط و فروپاشی خاندان شاهی عربستان سعودی خواهد شد.
شماری از تحلیلگران سیاسی مثل جلیل روشندل، استاد امنیت بین المللی در پوهنتون کارلینای شرقی، به این باور است که تنش میان تهران و ریاض، وارد مرحلۀ تازه شده است.
آقای روشندل گفت:" وقایع مختلف از جمله واقع مِنا در مکه و این آخرین مورد دو کشور را رو در روی هم قرار داده است. پیام های که رد و بدل می شود، ضمن اینکه بسیار شدید است، ولی هنوز هم تنش در حد دیپلوماتیک قرار دارد، اما به این معنی نیست شدید تر از آن نخواهد شد."
سوال عمده همین است که اختلافات میان تهران و ریاض به مقابلۀ مستقیم منجر خواهد شد و یا رهبران دو کشور در منازعۀ نیابتی بیشتر و وسیعتر در سایر کشور ها درگیر خواهند شد؟
آقای روشندل، جنگ نیابتی دو کشور را در سایر کشور ها از مثل عراق، سوریه، یمن و حتی کشور های خلیج محتمل می داند.
آقای روشندل در مورد گفت: "جنگ نیابتی نسبت به هر حالت دیگر احتمال دارد، برای اینکه این دعوی حد اقل در حال حاضر رنگ اش دعوی سنی و شیعه است. ما می بینیم که شیعه و سنی در سایر جا با همدیگر جنگ می کنند: در سوریه ، عراق و در سطح پائین تر در کشور های خلیج فارس. در تمام جنگ شیعه و سنی، یک طرف را عربستان حمایت می کند و طرف دیگر ایران."
اما اضغر رمضانپور، تحلیلگر سیاسی مستقر در لندن، به این باور است که تنش تازه میان تهران و ریاض ممکن موجب کندی مذاکرات سیاسی در یمن گردد.
آقای رمضانپور گفت: " یک نوع تهدید است. گفتگو های دو کشور در مورد یمن و روابط میان دو دولت جریان دارد، ممکن با مشکل مواجه شود.
به باور این تحلیلگر، ایران ممکن در مقابل سیاست های عربستان جدی تر برخورد کند و تنش های دیپلوماتیک وسیعتر خواهد شد.
ایران و اعدام مخالفان در آن کشور
اما شماری دیگر از تحلیلگران سیاسی مثل علی نوری زاده، رئیس مرکز مطالعات ایران و عرب مستقر در لندن، به این باور است که با در نظر داشت اعدام مخالفان سیاسی که توسط رهبران ایران در آن کشور صورت گرفته است، ایران فرا تر اعتراضات رسانه یی، اقدام بیشتر نخواهد کرد.
آقای نوری زاده گفت: "]ایران[ کار بیشتر از این نمی تواند انجام دهد، مگر اینکه بر ضد سعودی لشکر کشی کند. ایران در شرایط نیست که وارد جنگ شود. نه به مصلحت نظام است و نه به مصلحت مردم ایران. بنا بر این ]آیت الله خامنه ای[ موضوع را به انتقام الهی واگذار کرد، چیزی از یک رهبر مذهبی انتظار می رفت."
این تحلیلگر سیاسی همچنین می گوید که رهبران ایران خود نیز دست به اعدام مخالفان سیاسی و رهبران سنی مذهب در آن کشور زده اند، بنا براین، مقامات ایرانی از ایجاد غاوغای بیشتر، اجتناب خواهند کرد.
آقای نوری زاده در مورد گفت: "رژیم جمهوری اسلامی ایران که می توانست از این ماجرا بهره برداری کند، حالا به دو دلیل نمی تواند. اول اینکه کار نامه ایران در اعدام ها به ویژه اعدام مخالفان و اهل سنت، کارنامۀ درخشان ندارد و ایران در سال گذشته بیشترین اعدام را داشت."
در نهایت، این تحلیلگر که شیخ نمر شهروند سعودی بود—نه ایرانی، بنا بر این تهران نفع رو یا رویی مستقیم با ریاض را نمی بیند.
واکنش بین المللی
اعدام باقر نمر در عربستان سعودی واکنش های بین المللی را نیز در قبال داشتته است.
بن کی مون، سر منشی ملل متحد گفته است که از اعدام شیخ نمر و ۴۶ نفر دیگر در عربستان به صورت جدی ناراحت شده است
ایالات متحده هشدار داده است که اعدام شیخ نمر می تواند باعث افزایش درگیری های مذهبی در منطقه شود. جان کربی، سخنگوی وزارت امورخارجه امریکا گفت ایالات متحده به ویژه نگران آن است که اعدام این "روحانی شیعه و فعال سیاسی"، شیخ نمر، خطر تشدید تنش های قومی را به همراه داشته باشد آن هم در زمانی که نیاز فوری است به کاهش تنش ها است.
فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، طی طی اعلامیۀ از اعدام شیخ نمر در عربستان ابراز نگرانی جدی کرده است.
تحلیلگران به این باوراند که با در نظر داشت شرایط منطقه یی مثل بحران در سوریه، عراق و یمن، اعدام شیخ نمر در عربستان منازعه میان تهران و ریاض را وارد مرحلۀ جدید کرده است. این وضیعت ممکن است موجب تنش های فرا دیپلوماتیکی حتی گسترش جنگ های نیابتی در عراق، سوریه و یمن شود.
اما به دلیل منفعت مشترک میان ایران و عربستان به خصوص عضویت این دو کشور در سازمان اُوپک، تهران و ریاض از رویا رویی مستقیم اجتناب خواهد کرد.
