در پنج سال گذشته، پولیس در شرق اروپا یکجا با کارمندان ادارۀ تحقیقات فدرال ایالات متحده یا FBI چهار بار تلاش گروه های قاچاق را مختل کرده اند که در تلاش فروختن مواد رادیواکتیف به تندروان در شرق میانه بوده اند.
خبرگزاری اسوشیتدپرس با نشر گزارشی در این مورد نگاشته است که گروه های قاچاق که مظنون به ارتباط با روسیه اند، در آخرین مورد در فبروری سال روان می خواستند بستۀ بزرگ عنصر کشندۀ سیزیم را به تندروان گروه دولت اسلامی به فروش برسانند.
یافته های گزارش تحقیقی اسوشیتدپرس حاکی است که سازمان های جنایی که برخی از آنها با نهادهای استخباراتی روسیه ارتباط دارند، کار و بار قاچاق مواد هسته یی را در کشور کوچک و فقیر مالدوفا در شرق اروپا به پیش می برند. اما بر اساس این گزارش مبارزه با این گروه ها کم وکاست زیادی داشت: سرکردگان گروه ها موفق به فرار شدند، کسانی هم که بازداشت شده بودند از حبس های درازمدت فرار کرده و برخی اوقات فوراً به قاچاق مواد هسته یی برگشتند.
مقامهای پولیس و عدلی و قضایی مالدوفا جزئیات دوسیه های تحقیق از این افراد را با خبرگزاری اسوشتیدپرس در میان گذاشتند تا بر خطر ناشی از بازار سیاه مواد هسته یی پرتو افگنده باشند. آنان گفته اند که با قطع همکاری میان روسیه و غرب، درک این نکته دشوارتر شده است که آیا قاچاقبران راه هایی را یافته اند تا به بخش هایی از انبار بزرگ مواد رادیواکتیف روسیه دست یابند، طوریکه از قبل مقادیری از این مواد در بازار سیاه راه یافته است.
کنستانتین ملیچ مستنطق مالدوفایی که بر هر چهار دوسیۀ پیگرد از قاچاقبران مواد هسته یی کار می کرد به اسوشتیدپرس گفته است که می توان موارد بیشتری از این قبیل را انتظار داشت، زیرا به گفتۀ وی زمانیکه قاچاقبران بدانند که بدون آنکه کسی پی ببرد پول زیادی را به دست آورده می توانند، به چنین کاری ادامه خواهند داد.
آسیب پذیری‌ها
از لابلای مدارک فراهم شده از سوی مقام های مالدوفا، اسوشیتدپرس به آسیب پذیری هولناک ستراتیژی مبارزه با قاچاق مواد هسته یی پی برده است. گزارش حاکی است که از نخستین مورد شناخته شدۀ قاچاق در سال ۲۰۱۰ تا آخرین مورد در فبروری ۲۰۱۵ یک الگوی مشترک عرض اندام کرده است: مقامها در مراحل ابتدایی معامله مظنونین را به چنگال در می آورند، به سرکردگان گروه های قاچاق فرصت داده می شود تا با مواد هسته یی فرار کنند، به این معنا که تهدید ناشی از بازار سیاه مواد هسته یی در کشورهای بالکان خارج از کنترول است.
تحقیق کنندگان مالدوفایی مطمین نیستند که آن عده مظنونانی که فرار کرده اند مقادیر قابل ملاحظۀ مواد هسته یی را با خود نداشته اند. همچنان، مقامهای مالدوفایی نمی دانند که آیا این گروه های قاچاق که به دنبال مشتریانی اند که دشمنان غرب اند، موفق به فروش مواد مرگبار هسته یی به دهشت افگنان شده اند، آنهم در زمانیکه گروه دولت اسلامی مرام خود را به کاربرد اسلحۀ کشتار جمعی روشن ساخته است.
عملیات حکومت مالدوفا بر بنیاد مشارکت میان ادارۀ تحقیقات فدرال امریکا و گروه کوچکی از تحقیق کنندگان مالدوفایی شکل گرفته بود. مدارک به دست آمده نشاندهندۀ نشست های سری قاچاقبران در کلپ های شبانه و نیز طرح ساختن بم های مخرب مشهور به بم کثیف از نزد افراد بازداشت شده بود.
متیو بون استاد دانشگاه هاروارد و رئیس تیم تحقیقاتی حکومت کلنتن برای تحقیق در مورد دستگاه های هسته یی روسیه می گوید که در عصر گروه دولت اسلامی، این به گونۀ ویژه نگران کننده است که قاچاقبران واقعی مواد هسته یی وجود داشته باشد که ظاهراً در صدد برقراری ارتباط با مشتریان واقعی باشند.
مأموریت خطیر
ملیچ برای ماموریت مهمی توظیف شده بود. او که باید نقش خریدار واقعی مواد هسته یی را بازی می کرد، برای چندین ماه در خانه و در کار تمرین می کرد تا بتواند از عهدۀ این نقش موفق به در آید.
تحقیق کنندگان مالدوفایی از پیامدهای مهلک اندکترین تغافل در این زمینه می دانستند. ملیچ توانست در این ماموریت قاچاقبران را به دام بیاندازد. سیزیم که در این عملیات ضبط شده بود کمتر از آنچه رادیواکتیف بود که در آغاز از سوی قاچاقبران اشتهار یافته بود و این مواد برای ساختن بم کثیف مناسب نبود.
جدیترین مورد در بهار ۲۰۱۱ عرض اندام کرد، زمانیکه تحقیق در مورد سرکردۀ گروهی با نام مستعار الکساندر اگینکو مشهور به دگروال آغاز شد. مقامهای مالدوفایی باور داشتند که این فرد کارمند ادارۀ استخبارات روسیه است که در گذشته به نام کی جی بی یاد می شد.
مقامها می گویند که فرد رابطی که برای دگروال کار می کرد، بر اساس مدارک برای فروش یورانیم ۲۳۵ زمینه سازی می کرد که از آن برای ساختن بم کار گرفته می شود. او همچنان طرح ساختن بم کثیف را به یک مرد سودانی در می خاست بفروشد. بر اساس اسناد پولیس و محکمۀ مالدوفا طرح ساختن بم در تهاجمی بر منزل این فرد به دست آمد.
مقام های مالدوفایی گفته اند که مکالمه های ثبت شدۀ تلیفونی بار بار طرح های حمله بر اهداف امریکایی را برملا ساخته است. در یک مقطع فرد واسط به مخبری که نقش خریدار را بازی می کند گفته بود که مهم است که یورانیم قاچاق شده به عربها می رود.
در سایر موارد، ماموران مالدوفا یی پس از تبادلۀ نمونه های مواد رادیو اکتیف و پول، اغلباً افراد میان رتبۀ گروه های قاچاق را دستگیر کردند. اما در این میان، دگروال موفق به فرار شده است. پولیس نمی داند که آیا وی مقادیر بیشتر مواد هسته یی را در اختیار دارد یا خیر. شریک جرم دگروال که می خواست به زعم خود "امریکا را نابود سازد" پس از سپری کردن مدتی در زندان، اکنون رها شده است.