پاکستان با وصف نگرانی ناظرین بین المللی، در صدد گسترش برنامۀ انرژی هسته یی و برنامه های تسلیحات اتمی خود است.
برخی ها استدلال می کنند که اگر پاکستان از معیار های مشخص امنیتی برخوردار باشد، واشنگتن باید در قسمت فناوری ملکی هسته یی با آن کشور معامله کند، همان گونه معامله یی که میان ایالات متحده و هند عقد شد. اما ادارۀ هسته یی پاکستان کار با چین را در این زمینه ترجیح می دهد.
کارشناسان خارجی به شمول داکتر پیتر لافوی، معین پیشین وزارت دفاع ایالات متحده که در زمینۀ برنامۀ تسلیحات هسته یی پاکستان پژوهش می کنند، نه تنها در مورد فناوری هسته آن کشور بلکه در خصوص ادارۀ آن نگرانی شدید دارند.
آقای لافوی می گوید که امروز مسیر برنامۀ تسلیحات هسته یی پاکستان، آزاردهنده ترین نگرانی ایالات متحده و سایر کشور ها است. به ویژه، گسترش برنامۀ تسلیحات هسته یی آن کشور که در برگیرندۀ تلاش ها برای افزایش چشمگیر تولید مواد اشتقاق پذیر است.
عبدالقدیر خان ملقب به پدر برنامۀ هسته یی پاکستان در سال های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ یک شبکۀ تکثیر را ایجاد کرد که برنامه های هسته یی را به گونۀ پنهانی برای ایران، لیبیا و کوریای شمالی فراهم کرد. روابط قوای نظامی پاکستان با گروه های تندرو مخالف حکومت هند و افغانستان، یکی از موارد دیگر نگرانی برای جامعۀ بین المللی است.
گام های برجستۀ پاکستان
با اینحال، مارک فیتزپتریک، پژوهشگر در انستیتیوت بین المللی مطالعات استراتیژیک در لندن می گوید از آنجاییکه اسلام آباد گام های قابل ملاحظه را در زمینۀ امنیت تاسیسات هسته یی خود برداشته است، باید دسترسی گسترده تر به فناوری هسته یی ملکی داشته باشد.
این کارشناس بریتانیایی می گوید که پاکستان با اکثر شرایطی که از هند خواسته شده بود، مطابقت دارد که در این میان جدا ساختن تاسیسات هسته یی نظامی و ملکی، نظارت از آزمایشات هسته یی و سختگیرانه تر ساختن صادرات شامل می باشد.
مقام های پاکستانی در این اواخر در صدد اند که به منظور فایق آمدن بر بحران انرژی در پاکستان با واشنگتن وارد معاملۀ هسته یی ملکی شود.
اما، جای حیرت است که انصار پرویز، رئیس کمیسیون انرژی اتمی پاکستان در مخالفت با این طرح و اتکای همکاری هسته یی با چین صحبت می کند.
آقای پرویز به خبرنگار صدای امریکا در اسلام آباد گفت "اگر شما یک کورۀ انرژی هسته یی را از کشوری خریداری می کنید، باید شناخت بسیار عمیق و روابط محکم با آن کشور داشته باشید و اطمینان حاصل کنید که در وقت ضرورت، شما را تنها نخواهد گذاشت."
هشدار پاکستان به امریکا
پرویز به ایالات متحده اشاره می کند که روابط نزدیک با پاکستان داشت و آن هنگامی بودکه هر دو کشور از قیام مجاهدین افغان بر ضد اشغال افغانستان از سوی قشون سرخ اتحاد جماهیر شوروی وقت حمایت می کرد.
پس از خروج قشون سرخ از افغانستان، روابط میان اسلام آباد و واشنگتن رو به تیرگی نهاد. بخشی از این کشیدگی روابط که تا هنوز هم پابرجاست، از برنامۀ هسته یی پاکستان و پشتیبانی اسلام آباد از طالبان افغان ناشی می شود.
در چند دهۀ گذشته، چین یک متحد معتمدتر برای پاکستان بوده است و همکاری های فوری اقتصادی و دفاعی از جمله دو کورۀ انرژی هسته یی با ظرفیت ۷۰۰ میگاوات برق را در هنگام نیاز به اسلام آباد فراهم کرده است.
مقام های پاکستانی می گویند که پیشرفت های هسته یی پاکستان به منظور از میان برداشتن بحران مزمن انرژی در آن کشور است. پرویز از این پیشرفت ها دفاع کرده می گوید که کمبود حاد انرژی در پاکستان پیدا کردن بدیلی برای نفت و گاز را بیش از هر وقت دیگر لازمی می سازد.
در حالیکه برنامۀ تسلیحات هسته یی پاکستان مکتوم و پنهان باقی مانده است، اکثر کارشناسان خارجی به این باور اند که تاسیسات هسته یی پاکستان با سرعت بیشتر در حال رشد است، طوریکه تا اواسط سال های ۲۰۲۰ آن کشور در زمرۀ پنج دارندۀ ذخایر بزرگ هسته یی قرار خواهد گرفت.
برخی ها استدلال می کنند که اگر پاکستان از معیار های مشخص امنیتی برخوردار باشد، واشنگتن باید در قسمت فناوری ملکی هسته یی با آن کشور معامله کند، همان گونه معامله یی که میان ایالات متحده و هند عقد شد. اما ادارۀ هسته یی پاکستان کار با چین را در این زمینه ترجیح می دهد.
کارشناسان خارجی به شمول داکتر پیتر لافوی، معین پیشین وزارت دفاع ایالات متحده که در زمینۀ برنامۀ تسلیحات هسته یی پاکستان پژوهش می کنند، نه تنها در مورد فناوری هسته آن کشور بلکه در خصوص ادارۀ آن نگرانی شدید دارند.
آقای لافوی می گوید که امروز مسیر برنامۀ تسلیحات هسته یی پاکستان، آزاردهنده ترین نگرانی ایالات متحده و سایر کشور ها است. به ویژه، گسترش برنامۀ تسلیحات هسته یی آن کشور که در برگیرندۀ تلاش ها برای افزایش چشمگیر تولید مواد اشتقاق پذیر است.
عبدالقدیر خان ملقب به پدر برنامۀ هسته یی پاکستان در سال های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ یک شبکۀ تکثیر را ایجاد کرد که برنامه های هسته یی را به گونۀ پنهانی برای ایران، لیبیا و کوریای شمالی فراهم کرد. روابط قوای نظامی پاکستان با گروه های تندرو مخالف حکومت هند و افغانستان، یکی از موارد دیگر نگرانی برای جامعۀ بین المللی است.
گام های برجستۀ پاکستان
با اینحال، مارک فیتزپتریک، پژوهشگر در انستیتیوت بین المللی مطالعات استراتیژیک در لندن می گوید از آنجاییکه اسلام آباد گام های قابل ملاحظه را در زمینۀ امنیت تاسیسات هسته یی خود برداشته است، باید دسترسی گسترده تر به فناوری هسته یی ملکی داشته باشد.
این کارشناس بریتانیایی می گوید که پاکستان با اکثر شرایطی که از هند خواسته شده بود، مطابقت دارد که در این میان جدا ساختن تاسیسات هسته یی نظامی و ملکی، نظارت از آزمایشات هسته یی و سختگیرانه تر ساختن صادرات شامل می باشد.
مقام های پاکستانی در این اواخر در صدد اند که به منظور فایق آمدن بر بحران انرژی در پاکستان با واشنگتن وارد معاملۀ هسته یی ملکی شود.
اما، جای حیرت است که انصار پرویز، رئیس کمیسیون انرژی اتمی پاکستان در مخالفت با این طرح و اتکای همکاری هسته یی با چین صحبت می کند.
آقای پرویز به خبرنگار صدای امریکا در اسلام آباد گفت "اگر شما یک کورۀ انرژی هسته یی را از کشوری خریداری می کنید، باید شناخت بسیار عمیق و روابط محکم با آن کشور داشته باشید و اطمینان حاصل کنید که در وقت ضرورت، شما را تنها نخواهد گذاشت."
هشدار پاکستان به امریکا
پرویز به ایالات متحده اشاره می کند که روابط نزدیک با پاکستان داشت و آن هنگامی بودکه هر دو کشور از قیام مجاهدین افغان بر ضد اشغال افغانستان از سوی قشون سرخ اتحاد جماهیر شوروی وقت حمایت می کرد.
پس از خروج قشون سرخ از افغانستان، روابط میان اسلام آباد و واشنگتن رو به تیرگی نهاد. بخشی از این کشیدگی روابط که تا هنوز هم پابرجاست، از برنامۀ هسته یی پاکستان و پشتیبانی اسلام آباد از طالبان افغان ناشی می شود.
در چند دهۀ گذشته، چین یک متحد معتمدتر برای پاکستان بوده است و همکاری های فوری اقتصادی و دفاعی از جمله دو کورۀ انرژی هسته یی با ظرفیت ۷۰۰ میگاوات برق را در هنگام نیاز به اسلام آباد فراهم کرده است.
مقام های پاکستانی می گویند که پیشرفت های هسته یی پاکستان به منظور از میان برداشتن بحران مزمن انرژی در آن کشور است. پرویز از این پیشرفت ها دفاع کرده می گوید که کمبود حاد انرژی در پاکستان پیدا کردن بدیلی برای نفت و گاز را بیش از هر وقت دیگر لازمی می سازد.
در حالیکه برنامۀ تسلیحات هسته یی پاکستان مکتوم و پنهان باقی مانده است، اکثر کارشناسان خارجی به این باور اند که تاسیسات هسته یی پاکستان با سرعت بیشتر در حال رشد است، طوریکه تا اواسط سال های ۲۰۲۰ آن کشور در زمرۀ پنج دارندۀ ذخایر بزرگ هسته یی قرار خواهد گرفت.