اسناد حکومت امریکا که به تازگی غیرمحرم شده است، نشان می‌دهد که امریکا حداقل یک سال قبل از هجوم شوروی سابق به افغانستان در سال ۱۹۷۹، از احتمال این حمله آگاه بود.
این اسناد در بیش از ۹۵۰ صفحه منتشر شده و دربرگیرندۀ نامه‌ها، پیام‌های محرمانه، یادداشت‌ها و جزییات جلسات دپلماتیک راجع به سیاست خارجی امریکا در قبال حمله شوروی سابق به افغانستان است.
مجموع این اسناد نشان می‌دهد که تا بهار سال ۱۹۷۸، افغانستان اهمیت زیادی برای امریکا نداشت و نقش آن در جنگ سرد، برای امریکا برجسته نبود.
ولی اهمیت افغانستان پس از آن برای امریکا تغییر کرد که سفارت این کشور در کابل، پیامی به واشنگتن فرستاد و در آن از سقوط دولت داوود خان خبر داد.
ظرف یک و نیم سال پس از ارسال این پیام که در جریان آن، سفیر امریکا در کابل ربوده شد و به قتل رسید و نیز قشون سرخ به افغانستان حمله نظامی کرد، این کشور در صدر سیاست خارجی دولت جیمی کارتر، رئیس جمهور وقت ایالات متحده امریکا قرار گرفت.
نامه‌های ضیا الحق و کارتر
اسناد منتشر شده، هم‌چنین گرم شدن تدریجی روابط امریکا و پاکستان و نیز تقویت مجاهدین از جانب امریکا را که علیه "دولت کمونیستی افغانستان" می‌جنگیدند، به نمایش می‌گذارد.
در میان این اسناد، متن نامه‌ای که جنرال ضیا الحق، رئیس جمهور وقت پاکستان به تاریخ ۹ مه سال ۱۹۷۸، به جیمی کارتر فرستاده منتشر شده است که در آن، نسبت به تغییر نظام در افغانستان و احتمال گسترش نفوذ شوروی در منطقه ابراز نگرانی شده است.
در این نامه، هم‌چنین نسبت به سیاست‌های حکومت جدید افغانستان راجع به "حمایت از تحریک مردم پشتونستان" ابراز نگرانی شده و از دولت امریکا تقاضای همکاری شده بود.
جیمی کارتر، در جواب این نامه که به تاریخ ۹ جون سال ۱۹۷۸ فرستاده، نوشته است که نسبت به اتفاقات جدید در افغانستان و گسترش نفوذ شوروی در منطقه، نگرانی‌های شبیه پاکستان دارد و بر نیاز "همکاری نزدیک ظرف هفته‌ها و ماه‌های آینده" تاکید کرده بود.
حمایت امریکا از شورشیان
این همکاری، در آشکارترین شکل آن، حمایت امریکا از شورشیان افغان بود.
براساس اسناد منتشر شده، با وجود تردیدهای جیمی کارتر در اوایل و حتا پیش از تجاوز نظامی شوروی به افغانستان، اداره استخبارات امریکا پیشنهاد حمایت از این شورشیان را که عمدتا در پاکستان مستقر بودند، مطرح کرد.
اسناد نشان می‌دهد که جیمی کارتر در اوایل، با احتیاط بیشتری عمل کرد و تنها پذیرفت که از شورشیان، در قالب "همکاری های مالی و تجهیزات غیرنظامی" با هزینه ۶۹۵۰۰۰ دالر، حمایت کند.
ولی حمله قشون شوروی به افغانستان و حضور سنگین نظامی در این کشور، فضای سیاسی را کاملا تغییر داد.
بدنبال یک جلسه اضطراری شورای امنیت ملی امریکا به تاریخ ۲۷ دسمبر، جیمی کارتر پای یک فرمان محرمانه امضا کرد که در آن آمده است "هدف نهایی ما، خروج سربازان شوروی از افغانستان است. حتی اگر این امر شدنی هم نباشد، ما باید حضور شوروی (در افغانستان) را تا حد ممکن برایشان پرهزینه بسازیم."
این فرمان، همکاری دستگاه استخبارات امریکا با شورشیان را به حمایت نظامی تبدیل کرد. براساس اسناد منتشر شده، تا جنوری سال ۱۹۸۰، امریکا حداقل ۱۶ تن اسلحه، بمب دستی و ماین را به دستگاه استخبارات پاکستان ارسال می‌کرد که از آن طریق، در اختیار شورشیان افغان قرار داده می‌شد.
علاوه بر این، سلاح و مهماتی که عربستان سعودی نیز از مصر خریداری می‌کرد، در همکاری اداره استخبارات امریکا به شورشیان افغان رسانده می‌شد.
اظهارات ترمپ
این جنگ ده سال و تا خروج قشون سرخ از افغانستان و فروپاشی اتحاد شوروی ادامه یافت و در آن، صدها هزار نفر کشته و حدود دو میلیون نفر دیگر آواره شدند.
اسناد حکومت امریکا در حالی غیرمحرمانه می‌شود که اظهارات اخیر دونالد ترمپ، رئیس جمهور امریکا در باره حمله شوروی سابق به افغانستان، واکنش‌های زیادی برانگیخت.
آقای ترمپ در یک نشست کابینه گفت که شوروی سابق حق داشت به افغانستان حمله کند چون دهشت‌افگنان از خاک افغانستان به آنجا حمله می‌کردند.
دولت افغانستان در واکنش به آن، از "جهاد" در برابر شوروی سابق دفاع کرد و خواستار توضیح اظهارات آقای ترمپ شد.