نخستین مرکز علمی و تحقیقاتی هنرهای ظریف و زیبای افغانستان به نام کهندیار به همت گروهی از استادان جوان فاکولتۀ هنرهای زیبای ولایت هرات ایجاد شده است.
اکثر این جوانان متخصص خود صاحب سبک در رشته های مختلف چون میناتوری، نقاشی، تذهیب و حتی خطاطی اند و سعی دارند که پیشینۀ تاریخی این هنر های ظریف و زیبا را دریابند.
مسؤولان این مرکز تحقیقاتی می گویند با آنکه افغان ها همواره در زمینه خلق شاهکار های هنری دارای پیشینه درخشان بوده اند اما به لحاظ تئوری و تحقیق به ویژه در دهه های اخیر دست آورد چندانی نداشته اند.
نوید الحق فضلی معاون مرکز تحقیقاتی کهندیار می گوید که این خلا آنها را واداشته است تا مرکز علمی را برای معرفی و تحلیل سبک های مختلف هنری افغانستان ایجاد کنند.
آقای فضلی افزود که با اینکار می خواهند نقاط تاریک را در تاریخ و هنر افغانستان روشن سازند و مشخص گردد که کی در کدام عصر به کدام فعالیت هنری و در کجای کشور مصروف بوده است.
گشایش این مرکز تحقیقاتی با استقبال شماری ازهنرمندان افغان در ولایت هرات و کندهار نیز مواجه شده است.
عبداللطیف کاکر یکی از میناتوریستان هرات می گوید که این مرکز در کنار رفع نیازمندی های هنری آنان می تواند، زمینه آموزش های علمی را که پیش از این در کشورهای همسایه دنبال می شد، نیز مهیا نماید.
آگاهان امور نیز تاسیس این مرکز تحقیقاتی را گامی موثر در راستای مبارزه با فقر تحقیق در عرصۀ هنر در افغانستان می دانند.
فیصل کریمی استاد پوهنتون هرات همچنان این مرکز تحقیقاتی را موثر در برقراری ارتباط هنرمندان نسل امروز با علوم و فن هنری گذشتگان می خواند.
آقای کریمی استدلال می کند که به گونۀ مثال کمال الدین بهزاد و سعید مشعل کسانی بودند که در عرصه هنر و ایجاد مکتب هنری هرات نقش بازی داشتند، اما پس از آنها هیچ هنرمندی که بتواند در این عرصه کار کند معرفی نشد، زیرا به گفتۀ آقای کریمی کارکرد پژوهشی در مورد هنر وجود نداشت و آسیب ها شناسایی نشد.
از سوی دیگر مسئولین فرهنگی ولایت هرات بر این باورند که این مراکز تحقیقاتی می تواند راهکاری مناسب برای معرفی گذشتۀ فرهنگی افغانستان به جهانیان باشد.
جاوید ضرغام آمر فرهنگ و هنر ولایت هرات می گوید که هر اقدام در زمینۀ باروری فرهنگ و هنر تاثیرات خود را در سراسر افغانستان خواهد گذاشت.
مرکز تحقیقی "کهندیار" در قلعه تاریخی اختیارالدین خان ولایت هرات ایجاد شده است جاییکه منشاء پیدایش بیشتر هنرهای ظریف و دستی این خطه باستانی به شمار می رود.
