جو بایدن، رییس جمهور ایالات متحده در تلاش برای تقویت روابط با کشورهای آسیای مرکزی روز سه شنبه ۱۹ سپتمبر (۲۸ سنبله) در حاشیهٔ ۷۸مین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در شهر نیویارک، با سران این کشورها دیدار کرد.
بایدن نشست با سران قزاقستان، قرغیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و اوزبیکستان را که به نام گروه C5+1 نیز یاد میشود و برای نخستین بار در سطح روسای دولت برگزارشده است، به عنوان "لحظهٔ تاریخی بر اساس سالها همکاری نزدیک" توصیف کرد.
بایدن به خبرنگاران گفت: "امروز ما همکاریهای خود را به سطح جدیدی ارتقا میدهیم." او افزود که این تلاشها شامل تقویت همکاریهای ضد تروریزم، افزایش بودجهٔ امنیتی ایالات متحده در منطقه، ارتباطات تجارتی جدید با بخش سکتور خصوصی امریکا و ایجاد فرصت برای گفتگو در مورد منرالهای مهم خواهد بود.
ریاست جمهوری تاجیکستان گفته است که امام علی رحمان، رییس جمهور این کشور در صحبتهایش با بایدن به "تهدیدات و خطرات فزایندهٔ تروریستی، مبارزه با تروریزم و افراطگرایی، قاچاق مخدرات، امنیت منطقه، وضعیت سیاسی افغانستان و حفاظت از مرزهای تاجیکستان" صحبت کرده است.
رحمان تاکید کرده است که ثبات در افغانستان، عامل مهم در انکشاف و ادغام منطقه بوده و علایق خاص تاجیکستان را در زمینهٔ برقراری صلح و ثبات در افغانستان برجسته کرده است.
روزنامهٔ تاشکند تایمز نیز در گزارشی نوشته است که شوکت میرضیایف، رییس جمهور اوزبیکستان در دیدار با بایدن به موضوع تامین حقوق بشر و مساوات جنسی، گسترش برنامههای آموزشی و حل و فصل صلح آمیز مشکلات در افغانستان اشاره کرده است.
با اینحال، در خبرنامهٔ قصر سفید در پیوند به دیدار بایدن با رهبران کشورهای آسیای مرکزی هیچ اشارهای به مباحثات رهبران در مورد وضعیت افغانستان نشده است.
نزدیکی امریکا-آسیای مرکزی
کشورهای آسیای مرکزی که غرب مدت هاست به نادیده گرفتن آن متهم شده است، روابط امنیتی مستمری با روسیه و روابط اقتصادی و دپلوماتیک رو به رشد با چین دارند.
جنیفر بریک مرتضاشویلی، استاد امور عامه و بینالملل در پوهنتون پیتسبرگ، از طریق ایمیل به صدای امریکا گفت: "هیچ رییسجمهور ایالات متحده تاکنون از آسیای مرکزی بازدید نکرده است. ایالات متحده نیز هرگز منطقه را جدی نگرفته است."
اما اریک گرین، مدیر ارشد پیشین روسیه و آسیای مرکزی در شورای امنیت ملی امریکا، به صدای امریکا گفت که تهاجم روسیه به اوکراین بسیاری از کشورها را واداشته تا در روابط دپلوماتیک خود تجدید نظر کنند.
گرین از طریق ایمیل به صدای امریکا گفت: "این نشست به رسمیت شناختن دو عامل کلیدی است: اول، تغییر محیط جیوپولیتیک در این منطقه پس از تهاجم تمام عیار روسیه به اوکراین. این امر همه کشورها، به ویژه کشورهای همسایه با روسیه را واداشته تا وضعیت سیاسی، اقتصادی و امنیتی خود را مورد ارزیابی مجدد قرار دهند و من فکر میکنم که علاقه به تنوع و تعادل وجود دارد."
او افزود: "عامل دوم پیشرفت در انسجام منطقهای در آسیای مرکزی است. این امر با افزایش سرعت جلسات در همه سطوح و بحث در مورد چالش های مشترک مانند آب، انرژی، اقلیم و تجارت مشهود است".
هانتر استول، تحلیلگر دفاعی در نهاد رند میگوید: "روابط تیره آسیای مرکزی با روسیه و بدبینی فزاینده نسبت به نفوذ چین، فرصتی را برای ایالات متحده ایجاد کرده است تا جایگاه خود را از طریق سرمایه گذاری درازمدت بیشتر در منطقه تقویت کند."
قدیر توکتوگولوف، سفیر پیشین قرغیزستان در ایالات متحده، که در نشست افتتاحیه گروه C5+1 در سال ۲۰۱۵ در شهر سمرقند، اوزبیکستان شرکت کرده بود به صدای امریکا گفت: "من از پیشرفتی که گروه C5+1 در عرض هشت سال داشته بسیار دلگرم هستم... من فکر میکنم این پیشرفت چشمگیر است."
هیچ یک از پنج رهبر کشورهای آسیای مرکزی پس از دیدار شان با بایدن، با خبرنگاران صحبت نکردند.
گروه