افغانستان از لحاظ اقلیمی و بارندگی نیمه خشک محسوب می شود و فراهمی آب برای زراعت از فکتورهای مهم تولید محصولات زراعتی میباشد.
با آنکه افغانستان نسبت به کشورهای زیادی منابع وسیع آبی دارد، ولی نسبت به ناتوانی های مالی و تخنیکی قادرنشده است تا ازین منابع حد اعظمی استفاده را ببرد، و هنوز نیز کمبود آب در مزارع از جمله چالش های بزرگی در ارتقای زراعت باقی مانده است.
یکی از راهاییکه از آب کم استفاده بیشتر صورت گرفته و درتابستان که نیاز به آبیاری بیشتر می گردد استفاده از سیستم قطره ای بجای سیستم های آبیاری عنعنوی میباشد که درسایر کشورها که شرایط مشابه با افغانستان دارند وسیعا از آن کار گرفته میشود.
آبیاری قطره ای استفاده از شیوه ایست که آب و کود کیمیاوی به صورت قطره ای و به آهستگی بر روی یا داخل خاک به ریشه نبات رسانیده میشود. ازین سبب ازضیاع آب و کودکمیاوی جلوگیری میشود.
گزارش فعالیت های اخیر وزارت زراعت، ابیاری و مالداری افغانستان تذکر خاصی از آبیاری قطره ای و تحقیق درین باره نداشته است، ولی با آنهم فهیم الله ضیایی رئیس آبیاری وزارت زراعت عدم توانایی مالی زارعان را یکی از دلایلی میداند که جلو ترویج وسیع آبیاری قطره ای را در افغانستان گرفته است.
او می گوید با وجود درک مفید بودن آبیاری قطره ای، وزارت زراعت در توان ندارد که چنین امکانات را وسیعا در دسترس زارعین قرار دهد اما سعی میکند آنرا درمیان آنها ترویج کند.
عبدالعزیر اوریاخیل رئیس خدمات زراعتی افغانستان که پروژه ترویج آبیاری قطره ای را در میان زارعین به پیش می برد در مورد کاربرد آن در افغانستان می گوید که این سیستم به تدریج رواج یافته و دیر یا زود جایگزین سیستم های عنعنوی آبیاری خاصتا در باغداری و زراعت گلخانه ای می شود.
اما اوریاخیل مشکل ناتوانی مالی را درترویج این شیوه نمی پذیرد و می گوید نسبت به مفید بودن آن نصب این سیستم آنقدر گران نیست. او می گوید نظربه تخمین ها مصارف یک جریب بیست هزارافغانی میباشد که درزراعت تکاثفی پول زیادی نیست و اکنون بخشی از وسایل آن درافغانستان تولید میشود.
مزایای آبیاری قطره ای
اوریاخیل در مورد مزایای این سیستم می گوید در آبیاری قطره ای از آب استفاده معقولی شده چنانچه از ضایعات خاصتا در مناطقی که کمبود آن خاصتا در تابستان که ضرورت به آبیاری بیشتر احساس می شود، جلوگیری می گردد.
او امتیازات دیگراین سیستم را درجلوگیری از رشد سریع گیاه هرزه میداند، با مصرف کمتر انرژی و نیروی کار کارمیدهد و از فرسایش خاک جلوگیری میکند. او می گوید از آب در دست داشته ساحات بیشتری از زمین تحت کشت آمده و حاصل فی جریب زمین نیز بلند میرود.
اوریاخیل میگوید استفاده ازین شیوه روز تا روز گسترش یافته و اکنون دربرخی از مناطق پرورش دهندگان گل، قوریه داران و باغداران از کابل، پروان الی ولایت بلخ در شمال افغانستان و سایر ولایات موفقانه از آن کار میگیرند.
همایون یکی از مامورین سابقه وزارت زراعت که یکی از باغداران در ولایت میدان وردگ است می گوید یکی از دلایل عدم ترویج این سیستم خاصتا درولایت مربوطه شان عدم اگاهی از مزایای آن در میان زارعین و باغداران می باشد. او تجویز میکند تا استفاده ازآبیاری قطره ای به صورت نمایشی و ازطریق برنامه های آموزشی ترویج گردد.
او می گوید کمبود آب درزمانیکه به آن نیاز شدید است درکم شدن و کیفیت حاصلات زراعتی یک عامل مهم است که با ایجاد آبیاری قطره ای تا اندازه ای برطرف میگردد.
فهیم الله ضیایی، رئیس آبیاری وزارت زراعت می گوید باوجود مزایایی که این سیستم دارد درصورت استعمال آبیکه کیفیت آن پایین یعنی نمکی باشد خاک مزارع شوره زار میشود، ولی راهایی وجود دارد که این نقیصه رفع گردد.
آبیاری قطره ای در مزارع، گلخانه های بزرگ تجارتی، باغچه های خانگی، سبزیکاری و باغهای میوه خاصتا در تاکستان ها و نباتات صنعتی مانند پنبه، نیشکر و غیره استفاده وسیع میشود.
از آبیاری قطره در آبیاری درختان درشهرها و قوریه های تولید نهال استفاده می شود. درافغانستان بیشتر نهال های زینتی درفصل گرم تابستان بدون آبیاری از بین می روند و تلاش همه ساله برای سرسبزی نقش بر آب می شود.
این سیستم گرچه از زمانه های باستان به این سو مورد استفاده قرار گرفته است اما درزمان معاصر با استفاده از پایپ های پلاستیکی در اسرائیل انکشاف داده شد و اکنون درسرتاسر جهان با انکشاف روز تا روز آن مورد پذیرش همگانی قرار می گیرد.
