زنان و دختران در یک و نیم دهۀ اخیر در بامیان، در عرصه معارف و تحصیلات عالی نیز حضور پُر رنگ داشته اند.
برای نخستین‌بار در تاریخ افغانستان پس از نظام زن‌ستیز طالبان و آغاز حکومت انتخابی در این کشور، ولایت بامیان رهبری اولین والی زن را تجربه کرد.
با وجود این آزادی و حضور گسترده در بخش معارف و تحصیلات عالی، اما ریاست امور زنان بامیان می‌گوید، حضور زنان در پست‌های بلند حکومتی به دو درصد هم نمی‌رسد.
کریمه سالک، رئیس امور زنان ولایت بامیان در این باره به رادیو آشنا صدای امریکا می‌گوید "حضور زنان در سطح رهبری در تمام ولایت بامیان فقط به سه بست خلاصه می‌شود که رییس امور زنان است، رییس دفتر والی و به تازگی یک زن به حیث رئیس پوهنتون بامیان مقرر شده است؛ اما در سایر نهادها زنان در بست‌های چهار و پنج، یکی دو نفر کار می‌کنند که این شمار کافی نیست".
خانم سالک می‌افزاید که باید بست‌های ادارات مساویانه بین زنان و مردها تقسیم گردد و هر اداره‌ای که ۳۰ تشکیل دارد، دست کم ۱۰ زن در آن جذب شوند.
رییس امور زنان بامیان می گوید با توجه به کاهش فعالیت مؤسسات ملی و بین‌المللی در این ولایت، شمار زنانی که در این گونه نهادها کار می‌کردند، نیز به طور قابل ملاحظه‌ای، کاهش یافته است.
در بین بیش از ۳۰ اداره حکومتی در بامیان تنها ریاست امور زنان، پوهنتون بامیان و ریاست دفتر مقام این ولایت، توسط زنان اداره می‌شود. قبلاً در ریاست پوهنتون بامیان مردان حضور داشتند؛ اما به تازه‌گی معصومه خاوری به این سمت مقرر شده است.
دید مردانه و واسطه‌بازی دو مشکلی است که به گفتۀ ریاست امور زنان و فعالان حقوق زن در بامیان، سد راه حضور زنان در پُست‌های بلند حکومتی شده است.
مرضیه حسینی یکی از فعالان حقوق زن می‌گوید نه تنها که حضور زنان در بدنه حکومت محلی بامیان اندک است؛ بلکه برنامه‌های ظرفیت‌سازی و زمینه رشد بانوان نیز در این ولایت از سوی حکومت فراهم نشده است.
خانم حسینی می‌افزاید "یکی از دلایل خیلی عام که زنان در پست‌های حکومتی گماشته نمی‌شوند؛ این است که همواره زنان را کم تجربه می‌گویند، مثلاً ما ده‌ها نمونه داریم که بانوان به دلیل نداشتن تجربه کاری در یک بست دولتی استخدام نشده اند".
نهادهای حمایت از حقوق زنان در بامیان نیز می‌گویند که اکنون هزاران زن تحصیل کرده در این ولایت بیکار اند؛ زیرا زمانی که یک بست دولتی به داوطلبی گذاشته می‌شود، بیشتر مردان راه می‌یابند و برای زنان امتیاز خاصی وجود ندارد.
علمای بامیان نیز از حضور اندک زنان در ادارات حکومتی این ولایت اظهار نارضایتی می‌کنند.
محمد سجاد محسنی، سخنگوی شورای علمای بامیان می‌گوید که قبلاً مردم و حکومت مشکل را عرف و عنعنات ناپسند و فرهنگ جامعه می‌دانستند؛ اما فعلاً هیچ مشکل اجتماعی که سد راه حضور زنان در جامعه شود در ولایت بامیان وجود ندارد.
آقای محسنی مشکل را در جای دیگر می‌بیند "حضور کمرنگ زنان در بدنه دولت و جامعه از بی‌توجهی دولت و رهبران حکومتی است".
اما مسوولین اداره محلی ولایت بامیان، کاهش حضور زنان در ادارات دولتی این ولایت را رد می‌کنند و می‌گویند که نسبت به گذشته ممکن زنان بیشتر در ادارات دولتی جذب شده باشند.
عبدالرحمان احمدی سخنگوی والی بامیان در این باره به صدای امریکا می‌گوید "در سال‌های گذشته حضور زنان در ادارات حکومتی و غیر حکومتی در بامیان ۱۷ درصد بود که ممکن با توجه به استخدام‌های اخیر در ادارات دولتی این رقم افزایش یافته باشد؛ اما به هیچ صورت کاهش نیافته است و در روند استخدام نیز شفافیت خاصی به وجود آمده است".
با این همه، فعالان مدنی از حکومت انتقاد دارند و می‌گویند، سران حکومت نه تنها به وعده‌های شان در قبال زنان عمل نکرده اند؛ بلکه وضعیت بیکاری، برخورد تبعیضی در ادارات، بی‌اعتمادی زنان نسبت به گذشته افزایش یافته است.
