دیپلومات های ایران و گروه پنج جمع یک امروز سه شنبه گفتند که مذاکره کنندگان بین المللی به یک معامله تاریخی نایل آمده اند که برنامه هسته یی ایران را در بدل برطرف کردن تحریم های غرب محدود می سازد.
باراک اوباما، رئیس جمهور ایالات متحده دقایقی پیش در یک خطابۀ تلویزیونی از قصر سفید، توافق با ایران را در مورد برنامۀ هسته یی آن کشور، بزرگترین تصمیم دورۀ ریاست جمهوری اش خواند. او گفت که با این توافق راه دستیابی ایران به سلاح هسته یی قطع شد و در صورت سرپیچی ایران از مواد توافقنامه تحریمها بر آن کشور به حالت اولیه برخواهد گشت.
جالب اینکه پس از چند دهه، نخستین باری بود که سخنرانی رئیس جمهور ایالات متحده به گونۀ زنده از طریق تلویزیون ها در ایران نیز پخش می شد.
محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران امروز پس از توافق هسته یی میان تهران و شش قدرت جهان – پنج عضو دایم شورای امنیت ملل متحد به اضافۀ آلمان - در یک کنفرانس مشترک مطبوعاتی با فدریکا موگیرینی رئیس پالیسی خارجی اتحادیۀ اروپایی گفت "امروز می توانست ختم امیدواری ها باشد اما خوشبختانه آغاز فصل تازه ای از امید هاست."
خانم موگیرینی پیش از دیدار نهایی مذاکره کنندگان در ویانا تلاش همه افراد دخیل در این گفتگو ها را که منجر به توافق تاریخی میان ایران و غرب شد ستایش نمود. او گفت که این تصمیم می تواند راه را برای فصل جدید روابط بین المللی باز کند و نشان دهد که که دیپلوماسی، هماهنگی و همکاری می تواند برچندین دهه تنش ها و درگیری ها غالب شود.
از سوی دیگر یوکیو امانو رئیس اداره بین المللی انرژی اتمی روز سه شنبه در ویانا گفت که "نقشه راه" میان اداره بین المللی انرژی و ایران به عنوان توافق نهایی بر سر برنامه هسته یی ایران امضا شده است.
بر اساس این توافق مفتشین سازمان ملل متحد می توانند خواستار بازرسی از تاسیسات نظامی ایران شوند. اما اجازه بازدید از هر گونه تاسیسات مربوط و منوط به تصمیم ایران است و ممکن با تاخیر صادر شود.
منتقدان از این بخش از توافقنامه انتقاد کرده و می گویند امکان تاخیر در مجوز به تهران زمان لازم را می دهد تا آثار و نشانه های احتمالی مبنی بر عدم پایبندی به تعهداتش را از بین ببرد یا پنهان کند.
رسیدن به یک توافق به مثابه یک پیروزی بزرگ پالیسی خارجی برای بارک اوباما رئیس جمهور ایالات متحده و حسن روحانی رئیس جمهور ایران شمرده می شود. هر دو رهبر پس از چند دهه خصومت میان تهران و واشنگتن موفق به دستیابی به چنین توافقی شدند.
توافق ایران و شش قدرت جهان واکنش های شمار زیاد رهبران جهان را در پی داشت که در نخستن واکنش، صدر اعظم اسرائیل از آن ابراز نگرانی کرد.
بنیامین نتنیاهو این توافق را "اشتباه بد در ابعاد تاریخی" خواند و گفت که دولت ایران از این طریق راه مطمینی برای دستیابی به اسلحۀ هسته یی می یابد. او افزود که رفع محدودیت های غرب، ایران را قادر خاهد ساخت تا بازهم به تجاوز و ترور در منطقه بپردازد.
محمد اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان ساعتی پس از اعلان توافق، با نشر خبرنامه یی ضمن تبریکی به مردم ایران گفت هر اقدامی که منجر به برقراری و تقویت صلح و ثبات در منطقه و همچنان گسترش مناسبات سیاسی و اقتصادی میان کشور ها گردد، افغانستان از آن استقبال می کند.
توافق هسته یی با ایران در داخل ایالات متحده نیز با مخالفت های شدیدی روبرو است. جمهوریخواهان که اکثریت هر دو مجلس کانگرس امریکا را در دست دارند، به شدت مخالف این معامله اند.
اکثر قانونگذاران جمهوریخواه ایالات متحده از توافق هسته یی با ایران انتقاد کرده و گفته اند که این معامله ایران را از دستیابی به سلاح هسته یی باز نخواهد داشت. از جمع دیموکراتها، تنها هلری کلنتن وزیر خارجۀ پیشین و نامزد انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ ایالات متحده از این معامله استقبال کرد.
اما بزرگترین مانع در این راستا کانگرس ایالات متحده خواهد بود که جمهوریخواهان در آن اکثریت دارند. انتظار می رود که قانونگذاران امریکایی پس از ۶۰ روز بررسی در مورد این توافق رای بدهند، اما رئیس جمهور اوباما گفته است که هرگونه رای منفی کانگرس را در این مورد ویتو خواهد کرد.
