شوکت میرضیایف، رییس جمهور اوزبیکستان، از راه‌اندازی کانال قوش‌تپه در شمال افغانستان ابراز نگرانی کرده و آن را عاملی اساسی برای تغییر تعادل آب آسیای میانه خوانده است.
بر اساس گزارش روزنامه انگلیسی تاشکند تایمز، میرضیایف، روز جمعه ۱۵ سپتمبر(۲۳ سنبله) در سخنرانی خود در پنجمین اجلاس کشورهای آسیای میانه در دوشنبه، پایتخت تاجیکستان، با اشاره بر راه‌اندازی اعمار کانال قوش‌تپه از دریای آمو گفته است که یک شرکت‌کننده جدید در روند مصرف در منطقۀ آسیای میانه ظاهر شده است که هیچ تعهدی با این کشورها ندارد.
او گفته است: "راه اندازی این کانال می تواند رژیم و تعادل آب در آسیای میانه را به طور اساسی تغییر دهد."
او همچنان خواستار تشکیل یک گروه کاری مشترک برای بررسی همه جوانب ساخت کانال و تاثیر آن بر رژیم آبی دریای آمو شده است.
رییس جمهور اوزبیکستان پیشنهاد کرده است که موضوع مشارکت نمایندگان افغانستان در گفتگوی منطقه‌ای در مورد اشتراک منابع آب در نظر گرفته شود.
کانال قوش‌تپه به طول ۲۸۰ کیلومتر و عرض ۱۰۰ متر از ولسوالی کلدار ولایت بلخ آغاز می‌شود و با گذشتن از ولایت جوزجان به ولسوالی اندخوی ولایت فاریاب ادامه می‌یابد.
این کانال، که هشت‌ونیم متر عمق دارد، ظرفیت انتقال ۶۵۰ مترمکعب آب را در یک ثانیه خواهد داشت.
ملا عبدالغنی برادر، معاون اقتصادی ریاست‌الوزرای حکومت طالبان، در ماه حمل سال گذشته هنگام افتتاح کار اعمار این کانال گفت که ساخت این کانال پنج سال طول می‌کشد.
به گفتۀ این مقام طالبان، با تکمیل اعمار این کانال، افغانستان در بخش محصولات زراعتی به خودکفایی خواهد رسید.
هزینه ساخت کانال قوش‌تپه ۶۰ میلیارد افغانی تخمین شده است که از بودجه دولت پرداخته خواهد شد.
کانال قوش‌تپه حدود نیم قرن پیش، در زمان ریاست جمهوری محمد داوود طراحی شد، اما به دلیل جنگ‌های داخلی این پروژه طی ۲۰ سال گذشته افتتاح نشده بود.
در سال های اخیر ذخایر آبی در افغانستان و برخی از کشورهای همسایه رو به کاهش است که راه را برای بحث‌های جدیدی در مورد توزیع آب در منطقه باز کرده است. افغانستان با هیچ کشور همسایه غیر از ایران توافقنامه‌ای برای توزیع آب ندارد.
پس از بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان، قبل از اوزبیکستان، ایران بارها نگرانی خود را از توزیع آب دریای هلمند ابراز کرده است.
هر چند هیات تخنیکی ایرانی پس از بازدید از دریای هلمند اذعان داشت که سطح آب این دریا به دلیل خشکسالی شدید کاهش یافته است، تهران همچنان خواستار تطبیق معاهده ۱۳۵۱ بین افغانستان و ایران است و از طالبان می‌خواهد که طبق مهاهده باید به این کشور آب بدهد.
اگرچه از آب دریای آمو برای تولید آب و برق در افغانستان استفاده نشده است، سه کشور آسیای میانه، اوزبیکستان، تاجیکستان و ترکمنستان در امتداد این دریا علاوه بر تولید برق، برای آبیاری زمین‌های زراعتی نیز استفاده می‌کنند.
افغانستان سالانه به ارزش صدها میلیون دالر از این سه کشور برق خریداری می‌کند که بیشتر از بندهای برق ساخته شده بر دریای آمو تولید می‌شود.
گروه