یافته‌های سازمان دیدبان حقوق بشر در افغانستان، اوکراین، جمهوری افریقای مرکزی، اتیوپیا، غزه، عراق، سودان جنوبی و سوریه نشان داده است که مردم، به ویژه زنان و افراد دارای معلولیت، اغلب در زمینۀ دسترسی به خدمات درمان روانی با مشکلات روبرو اند.
شانتا راو باریگا، مدیر حقوق معلولان در دیدبان حقوق بشر روز دوشنبه ۱۰ اکتوبر (۱۸ میزان) که مصادف با روز جهانی صحت روانی است، گفته است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان اثرات مخرب جنگ را بر سلامت روان خود تجربه میکنند، اما تعداد اندکی از آنها حمایت‌های لازم درمان روانی را دریافت میکنند.
او گفته است: "افزایش دسترسی به خدمات درمان روانی برای بازماندگان خشونت‌های ناشی از جنگ ضروری است. جلوگیری از رنج بیشتر و همچنان عواقب طولانی مدت برای افراد، خانواده‌های آنها و جوامع ضروری است."
به گفتۀ دیدبان حقوق بشر، خشونت ناشی از تعارض می‌تواند منجر به پریشانی روانی، افسرده‌گی، اضطراب و فشار روانی پس از سانحه شود.
بر اساس معلومات این سازمان تخمین‌زده می‌شود که ۲۲درصد از افرادی که در مناطق تحت تاثیر درگیری‌های مسلحانه زندگی میکنند، در مقایسه با حدود ۱۳درصد جمعیت عمومی، دچار مشکلات روانی اند و برای آنان اغلب خدمات موجود کافی نیست.
افغانستان
دیدبان حقوق بشر با اشاره به چهار دهه جنگ در افغانستان می‌گوید که به گونۀ تخمینی، بیش از نصف جمعیت افغانستان از جمله بسیاری از بازماندگان خشونت‌های ناشی از درگیری، افسرده‌گی، اضطراب و استرس پس از سانحه را تجربه میکنند.
اما دیدبان حقوق بشر افزوده است که بر اساس آمار حکومت پیشین افغانستان، کمتر از ۱۰ درصد این افراد حمایت روانی اجتماعی کافی را دریافت میکنند.
باشندگان افغانستان در طول چند دهه شاهد ناآرامی ها بوده اند. یکی از آنان که در این گزارش از وی نام گرفته نشده به دیدبان حقوق بشر گفته است که در یک حملۀ انتحاری زخمی شد اما داکتران فقط زخم های او را تداوی کردند.
او گفته است: "هنوز...تمام شب نمی‌توانم بخوابم. من زود عصبانی می‌شوم... نمی‌دانم چه نوع درمانی باید ارایه شود، اما باید افرادی باشند که در مورد نیازمندیهای ما بپرسند."
در ماه اگست سال گذشته، زمانی که طالبان دوباره بر افغانستان مسلط شدند، بسیاری از افغان‌ها در کوتاه‌مدت از این کشور فرار کردند و در برخی موارد خانواده‌های آنان در افغانستان باقی ماندند که این مشکل بر سلامت روانی بسیاری از افراد تاثیرات سو گذاشته است.
یک زن به دیدبان حقوق بشر گفته است: "من در حالت شوک بودم و هنوز در حالت شوک هستم. من یاد فراموشی پیدا کرده ام، حتی نامم را فراموش می‌کنم."
بر اساس تحقیقات دیدبان حقوق بشر در فرانسه، علی‌رغم تلاش‌های مهم برای پذیرایی، اسکان سریع و حمایت از مهاجران افغان در آن کشور، بسیاری از آنها هنوز با مشکلات مهمی در دریافت حمایت روانی- اجتماعی روبرو استند.
سوریه
سوریه یکی دیگر از کشورهای جنگ‌زده است که برای چندین سال شاهد درگیری‌های داخلی و همچنان گروه دولت اسلامی (داعش) بود. بر اساس گزارش دیدبان حقوق بشر مردم این کشور نیز با اختلالات روانی دست و پنجه نرم میکنند.
دیدبان حقوق بشر گفته است که در این کشور حدود ۷.۵ میلیون کودک و نوجوان در حال حاضر به حمایت و درمان روانی نیاز دارند.
این سازمان گفته است: "والدینی که با دیدبان حقوق بشر مصاحبه کردند، تاثیر مخرب درگیری را بر سلامت روان فرزندانشان توصیف کردند. همه به جز یک نفر گفتند که آنها و فرزندانشان به خدمات بهداشت روانی و حمایت روانی اجتماعی دسترسی نداشته اند."
اوکراین
جنگ جاری در اوکراین عواقب عمیقی بر سلامت روان افراد آسیب دیده، از جمله افرادی که موفق به فرار به سوی امن شدند، داشته است.
این سازمان گفته است که نیازها در بخش روان درمانی در اوکراین همچنان بالاست و در سایر شرایط بحرانی که مسایل دیگر کمتر مورد توجه قرار گرفته اند، حمایت روانی - اجتماعی اغلب نادیده گرفته می‌شود.
همچنان تحقیقات سازمان دیدبان حقوق بشر در ایتوپیا و عراق تاثیر خشونت جنسی ناشی از درگیری را بر سلامت روانی زنان مستند کرده است.
یک زن گفته است که یک سرباز و غیرنظامیان سه ماه قبل از صحبت با دیدبان حقوق بشر بر او تجاوز کردند و هنوز هم احساس ترس و اضطراب دارد.
او گفته است: "من احساس استرس می‌کنم، از نظر روحی تحت تاثیر قرار می‌گیرم…. آن لحظه هر روز به ذهنم می‌رسد… من همیشه آن روز را به یاد دارم."
خواست دیدبان حقوق بشر
سازمان دیدبان حقوق بشر اجلاس جهانی صحت روانی را که از ۱۳ تا ۱۴ اکتوبر سال روان، در روم پایتخت ایتالیا برگزار می‌شود، فرصتی برای رهبران جهان خوانده است تا تاثیرات روانی درگیری‌های مسلحانه را تایید کنند و به ارایه حمایت روانی-اجتماعی مناسب برای همه افراد آسیب دیده، از جمله زنان و افراد دارای معلولیت متعهد شوند.
به گفتۀ این سازمان، در سراسر جهان، بیش از ۱۰۰ میلیون نفر از جمله پناهندگان، پناهجویان و آوارگان داخلی وجود دارند و تحقیقات نشان می‌دهد که افراد آواره اجباری اغلب هم در حین فرار و هم بعد از آن، در حالی که با مکان ناآشنا سازگار می‌شوند، پریشانی بیشتری را تجربه میکنند.
سازمان دیدبان حقوق بشر تاکید کرده است که کشورهای میزبان بر اساس تعهدات بین المللی، موظف به ارایه حمایت روانی-اجتماعی به پناهجویان اند.
این سازمان تاکید کرده است که دولت‌ها، اداره‌های سازمان ملل متحد و سازمان‌های بشردوستانه باید گام‌های مشخصی برای توسعه و سرمایه‌گذاری در حمایت روانی-اجتماعی برای افرادی که از درگیری‌های مسلحانه آسیب دیده‌اند، بردارند.
