زلمی خلیلزاد، نمایندهٔ ویژهٔ پیشین ایالات متحده برای مصالحهٔ افغانستان می‌گوید که توافقنامهٔ دوحه فرصت گفتگو‌های بین الافغانی را مساعد کرد، اما به گفتۀ وی جمهوری افغانستان و گروه طالبان هردو در ناکامی آن باید مقصر شناخته شوند.
آقای خلیلزاد در مصاحبه‌ای به صدای امریکا گفت که تفاوت‌ها و اختلافات میان دو جانب، پیش از سقوط افغانستان، سبب ناکامی مذاکرات بین الافغانی شد.
او از توافقنامهٔ دوحه که میان امریکا و گروه طالبان به تاریخ ۲۹ فبروری ۲۰۲۰ امضا شد دفاع کرده گفت که بر اساس آن حکومت جمهوری افغانستان و گروه طالبان باید ۱۰ روز پس از امضای این توافقنامه، مذاکرات بین الافغانی را آغاز می‌کردند، اما این روند با شش ماه تاخیر آغاز شد.
زلمی خلیلزاد، محمد اشرف غنی، رییس جمهور پیشین افغانستان را به تاخیر مذاکرات متهم کرد و گفت: "نخست او حامی روند صلح نبود. مدت طولانی را در برگرفت تا یک هیات همه‌شمول را بفرستد. بعد، او پس از مدت دراز وارد مذاکرات افغانی شد. او زندانیان (طالبان) را آزاد کرد، اما رهایی آنان نیز شش ماه را در برگرفت."
رییس جمهور پیشین افغانستان، اما در بیانیه‌هایش به کرات بر مذاکرات صلح تاکید کرده و گفته بود که حاضر است دور ریاست جمهوری‌اش را تکمیل نکند و انتخابات پیش از وقت را راه اندازی کند. آقای غنی در طرح صلح‌اش از طالبان خواسته بود تا در انتخابات اشتراک کنند.
مقامات حکومت اشرف غنی بارها گفته بودند که بیش از ۵۰۰۰ زندانی طالبان را رها کردند و شمار زیادی از آنان به عوض پیوستن به زندگی عادی، دوباره به میدان‌های جنگ برگشتند.
آنان همچنان گروه طالبان را به عدم پابندی به تعهدات شان مبنی بر رهایی نیروهای امنیتی که در بند این گروه قرار داشتند، متهم می‌کردند.
شماری زیادی از افغانها بر توافقنامهٔ دوحه انتقاد دارند و حتا می‌گویند که گروه طالبان با امریکا که آنان را از قدرت کنار زد، توافق صلح را امضا کرد، اما با افغانها به جنگ پرداخت.
آقای خلیلزاد، اما از توافقنامهٔ دوحه دفاع کرد و آن را بهترین توافق بر اساس وضعیت در آن زمان خواند.
او گفت که رییس جمهور پیشین امریکا بر اساس دلایل مختلف خواستار رسیدن به یک توافق با طالبان بود. او گفت: "یکی اینکه جنگ در مقایسه با چندین سال قبل از آن به خوبی به پیش نمی‌رفت، طالبان پیشرفت داشتند. دوم اینکه ایالات متحده به دلیل روال نظامی در افغانستان در شرایط دشوار قرار گرفته بود و می‌خواست حضور خود را کاهش دهد و خارج شود زیرا مصارف آن بسیار بود."
نمایندهٔ پیشین ایالات متحده در امور مصالحهٔ افغانستان افزود که دلیل دیگری که ایالات متحده چنین تصمیم را اتخاذ کرد، تغییر در جهان و به میان آمدن اولویت‌های تازه بود؛ مانند رسیدگی به توازن قدرت در آسیا و تغییر وضعیت در افغانستان، زیرا این کشور دیگر مرکز تهدید تروریزم جهانی نبود.
این مقام پیشین امریکایی افزود که اگر رییس جمهور غنی در افغانستان باقی می‌ماند، فرصت بهتر رسیدن به یک توافق مساعد می‌شد. او افزود که آقای غنی در مورد خروج نیروهای امریکا و مقاومت نیروهای افغان محاسبهٔ درست نداشت.
او یکی از دلایل سقوط افغانستان را اتکای احتمالی اردوی افغانستان بر نیروهای امریکا عنوان کرد و گفت: "آیا نیروی را ساختیم که از نظر روانی و علمیاتی بسیار به ایالات متحده متکی بود؟ آیا اردوی (افغانستان) به هدفی باور نداشت که برای آن مبارزه می‌کرد؟ آنان تا زمانی میجنگیدند که امریکا در آنجا حضور داشت، گویی که برای امریکا میجنگیدند."
با آنهم این مقام امریکایی افزود که شماری از نیروهای افغان قربانی‌های زیادی دادند.
او علاوه کرد که در مورد اشتباهات احتمالی رهبریت نظامی و سیاسی و اینکه ایالات متحده می‌توانست برای جلوگیری از سقوط نظامی در افغانستان چه کار‌هایی را انجام دهد، پرسش‌هایی وجود دارد که باید به آن پاسخ ارایه شود.
آقای خلیلزاد در رابطه به مشکلات اقتصادی که در حال حاضر افغانستان با آن مقابل است گفت که به دلیل پالیسی‌ها پیرامون عدم فراهم‌آوری کمک‌ها و پول‌ها، مردم این کشور رنج می‌برند، با وجود آنکه جامعهٔ جهانی به فراهم‌آوری کمک‌های بشری تعهد کرده است.
امریکا و جامعهٔ جهانی از طالبان می‌خواهند تا در افغانستان حکومت همه‌شمول ایجاد کنند و به حقوق اقلیت‌ها، زنان و دختران احترام بگذارند و به آنان زمینهٔ آموزش و کار را فراهم کنند.
تحلیلگران می‌گویند که این یگانه وسیله‌ای است که جامعهٔ جهانی می‌تواند با استفاده از آن شرایط خویش را بر طالبان تحمیل کنند، اما طالبان آنرا مداخله در امور داخلی افغانستان عنوان کرده اند.
با آنهم امیر خان متقی، سرپرست وزارت خارجهٔ طالبان دیروز در مصاحبهٔ به اسوشیتدپرس گفت که حاکمان جدید افغانستان به اصول آموزش و کار به زنان و دختران متعهد اند و خواهان رهایی حدود ۱۰ میلیون دالر دارای شد که در خارج از افغانستان راکد است.
زلمی خلیلزاده اضافه کرد که اختلافات نظر میان جامعهٔ جهانی و طالبان نباید سبب رنج مردم عام افغانستان شود. با آنهم او تاکید کرد که باید زمینه آموزش و کار برای زنان افغانستان مساعد شود.
