مکتب سامانیان واقع در شهر دوشنبه در تاجیکستان یگانه مکتبی است که تمام شاگردان معلمین و مسولین آنرا مهاجرین افغانستان تشکیل می دهد و بصورت عموم توسط زنان رهبری و اداره می شود.
لیسهٔ سامانیان حدود سه دهه قبل توسط احمد شاه مسعود، رهبر پیشین جبهه مقاومت ضد طالبان در شهر دوشنبه تاجیکستان بنیانگذاری شد وهدف تاسیس آن این بود تا فرزندان مهاجرانی که از افغانستان وارد تاجیکستان می شوند از کسب سواد و دانش محروم نمانند.
ناجیه ظاهر که از پنج سال به اینسو به حیث مدیر مکتب سامانیان ایفای وظیفه می کند، به صدای امریکا گفت که در این مکتب نصاب تعلیمی معارف افغانستان تدریس می شود و در پهلوی آن شاگردان زبان های تاجیکی و روسی را نیز فرا می گیرند.
خانم ظاهر می گوید که در ابتدا کرایه مکتب از طرف حکومت افغانستان کمک می شد اما پس از روی کار آمدن طالبان این کمک قطع شد و سفارت امریکا مسولیت پرداخت کرایه مکتب را به عهده گرفت.
او گفت: "از شاگردانی که اقتصاد شان خوب است، فیس می گیریم و از این طریق می توانیم به معلم خود معاش تعیین کنیم، پول برق، آب و بعضی مصارف دیگر مانند میز و چوکی و چاپ و کاپی کردن کتاب را بپردازیم."
خانم ظاهر می گوید که سالانه از این مکتب ۴۵ الی ۵۰ شاگرد دختر و پسر فارغ می شوند. او در رابطه به کمک و حمایت مقام های تاجیکستان گفت: "خوشبختانه دولت تاجیکستان ۵۰ بورسیه به مکتب سامانیان همه ساله تحفه می دهد. از این طریق شاگردان می توانند رایگان شامل دانشگاه شوند."
آنچه این مکتب را متفاوت از دیگر مکاتب می سازد این است که به جز دو معلم مرد تمام مسولین آن زنان استند.
دیانا نبی مدت پنج سال است که معلم مضمون انگلیسی در مکتب سامانیان است.
او گفت: "من خیلی خوشحالم که چنین شاگردانی دارم. آنها خیلی زحمتکش و بسیار فعال استند. مخصوصا امسال. همه روزه درس های خود را می خوانند و کار خانگی خود را انجام می دهند. آنها همچنان برای ارایه گزارش آمادگی می گیرند."
مریم اکسیر یکی از شاگردان این مکتب که با خانواده اش چند روز قبل از سقوط کابل وارد تاجیکستان شد، به صدای امریکا گفت که درس خواندن وی نه تنها برای خودش بلکه برای خانواده اش خیلی اهمیت دارد و از کسب تحصیل در مکتب سامانیان اظهار خوشی می کند.
او گفت: "می خواهم داکتر دندان شوم، همچنان نویسنده یا شاعر. پلان دارم کانادا بروم و واقعا می خواهم که در دانشگاه تورنتو تحصیل کنم."
از جمله زنان فعال دیگر در این مکتب سیما رسا است که نه تنها معاونیت مکتب سامانیان را به عهده دارد بلکه مضمون فیزیک را نیز تدریس می کند.
خانم رسا از کمبود لابراتوار صحبت می کند اما می گوید که شاگردان افغان خوشبخت اند که در این مکتب با داشتن امکانات مناسب و در فضای امن آموزش می بینند.
ناجیه ظاهر می گوید در ابتدا حدود ۷۵۰ شاگرد در این جا درس می خواندند و بعدا یک تعداد آنها عازم کشور های سوم شدند. در حال حاضر ۵۰۰ شاگر دختر و پسر در این مکتب آموزش می بینند.
از زمان تاسیس این مکتب تاکنون، صدها شاگرد ذکور و اناث از آن فارغ شده اند.