شتاب و شدتی که تلاش‌ها برای مصالحه با طالبان در ماه‌های اخیر کسب کرده، در طول هفده سال حضور نظامی امریکا در افغانستان، بی‌سابقه است.
دیدارهای پی‌در‌پی زلمی خلیلزاد، فرستاده امریکا برای صلح افغانستان با جناح‌های مختلف در منطقه، به شمول نمایندگان طالبان، و از سوی دیگر، تشکیل هیات‌های جداگانه از سوی دولت افغانستان برای زمینه‌سازی گفتگو با طالبان، همه نشان می‌دهد که رویدادهایی در حال وقوع است.
ولی بخش اصلی این گفتگوها و تلاش‌ها، در پشت درهای بسته صورت می‌گیرد و آنچه به بیرون درز می‌کند، صرفا اطلاعات محدود و دسته‌بندی‌شده‌ای است که در اعلامیه‌های رسمی بازتاب می‌یابد. به همین دلیل، فضای کنونی سیاسی افغانستان، بیشتر به دیگی می‌ماند که اگرچه آشکار است در درون آن چیزی در حال پختن است، ولی به درستی معلوم نیست که چه چیزی از آن به کاسه‌های مردم افغانستان ریخته خواهد شد.
آنچه در این میان آشکار است، این است که تمامی جناح‌های درگیر در جنگ افغانستان، به شمول دولت این کشور، طالبان و جامعه بین‌المللی، روی یک نکته اتفاق نظر دارند؛ و آن این‌که این جنگ، راه حل نظامی ندارد و طرف‌های درگیر ناگزیر استند به توافق سیاسی برای پایان دادن به آن دست یابند.
ولی امریکا، به عنوان یک طرف اصلی درگیر در افغانستان، نسبت به این توافق احتمالی چه نگاهی دارد؟
نیاز به حوصله‌مندی
شورای اتلانتیک، یک اتاق‌فکر امریکایی مستقر در واشنگتن، در یک گزارش تازه تاکید کرده است که هر گونه توافق صلح در افغانستان، باید در بر گیرنده یک برنامه درازمدت باشد که منافع جهان و مردم افغانستان در آن تامین شود.
این گزارش، با توجه به نگرانی‌ها نسبت به شتاب امریکا برای زمینه‌سازی توافقات صلح با طالبان نوشته است: "جهان باید به تکرار، اطمینان حاصل کند که برنامه امریکا و متحدانش در افغانستان، استوار بر پیروزی توام با یک دیدگاه درازمدت برای ثبات آینده افغانستان است".
در گزارش آمده است: "نگرانی‌هایی وجود دارد که حاکی از تلاش امریکا برای یافتن راه حل کوتاه مدت و اعلام پیروزی و ترک افغانستان است – چیزی که نتایج فاجعه‌باری خواهد داشت. به چنین نگرانی‌ها، باید پایان داده شود".
استیفن بیدل، کارشناس امریکایی که مشاور امور افغانستان و عراق برای جورج دبلیو بوش و باراک اوباما، روسای جمهوری پیشین امریکا بود، باور دارد که امریکا برای حل بحران افغانستان، نیاز دارد تا از حوصله بیشتری کار بگیرد.
آقای بیدل می‌گوید حتی در صورت بدست آمدن توافق صلح در افغانستان، احتمالا نیاز خواهد بود تا امریکا برای سال‌های زیادی از دولت افغانستان برای رسیدن به اهدافش حمایت کند.
آقای بیدل در حاشیه یک برنامه معرفی کتابی راجع به جنگ افغانستان، در واشنگتن، به صدای امریکا گفت: "حتی اگر مصالحه شود و حتی اگر سربازان امریکایی (از افغانستان) خارج شوند، احتمالا برای حفظ ثبات، به همکاری جامعه بین‌المللی نیاز خواهد بود – که بخش اصلی آن باید از سوی امریکا تامین شود."
او هشدار می‌دهد که اگر چنین نشود، دولت افغانستان قبل از آن‌که به پیشرفت قابل ملاحظه‌ای دست یابد، فرو خواهد پاشید.
نقش پاکستان
جدا از این، آنچه بسیاری از تحلیل‌گران امریکایی و نیز آگاهان امور در افغانستان اتفاق نظر دارند، این است که مصالحه در افغانستان بدون حمایت جدی پاکستان و سایر کشورهای منطقه صورت نخواهد گرفت.
استیف کول، استاد دانشگاه و روزنامه‌نگار مشهور امریکایی که به دلیل گزارش‌دهی‌اش از جنگ در افغانستان دو بار جایزه معروف پولیتزر را برده است، باور دارد که نقش پاکستان در تامین صلح دوامدار در افغانستان حیاتی است.
آقای کول، از منتقدان سیاست‌های پاکستان در منطقه بوده و دستگاه استخبارات این کشور را حامی گروه طالبان می‌داند. او باور دارد که پاکستان در راستای تامین منافع ملی خود، قربانی‌های فراوانی داده است، ولی تاکید می‌کند که تامین این منافع، نباید با نادیده گرفتن استقلال افغانستان بدست بیاید.
آقای کول می‌گوید: "پاکستان، در مواردی تقاضاهایی را مطرح کرده که پذیرفتن‌شان دشوار بوده است. به طور مثال، تقاضا برای این‌که هند هیچ‌گونه حضوری در افغانستان نداشته باشد و یا این‌که در پی شکل دادن به عرصه سیاسی افغانستان براساس منافع قومی و زبانی خود بوده است. این‌گونه مسایل را نباید بیرونی‌ها (برای افغانستان) تعیین کنند."
علاوه بر پاکستان، سیاست‌های کشورهای دیگر در منطقه، چون ایران، روسیه و چین نیز برای امریکا مایه نگرانی بوده است.
شورای اتلانتیک، در گزارش خود به حکومت امریکا توصیه کرده که ماموریت دپلوماتیک خود را در افغانستان به شکلی تقویت کند که هم‌زمان با رسیدگی به چالش‌های متعدد در منطقه، نقش افغان‌ها را در تعیین سرنوشت‌شان زیر سوال نبرد.
