خلیلزاد به کانگرس امریکا: بایدن نمی‌توانست از توافق دوحه پا پس بکشد، فرار غنی سد گذار سیاسی شد

کمیتهٔ روابط خارجی مجلس نمایندگان کانگرس ایالات متحده، روز پنجشنبه ۱۵ فبروری (۲۶ دلو) جلسه استماعیه‌ای را زیر نام "پشت صحنه: چگونه ادارۀ بایدن در تطبیق توافقنامۀ دوحه ناکام شد" با حضور زلمی خلیلزاد، نمایندۀ پیشین ایالات متحده در امور مصالحۀ افغانستان، برگزار کرد.

خلیلزاد در این جلسه گفت که جو بایدن، رییس جمهور ایالات متحده، هراس داشت که پا پس کشیدن از توافقنامۀ دوحه سبب طولانی شدن جنگ می‌شود. او همچنین گفت که فرار ناگهانی محمد اشرف غنی، رییس جمهور پیشین افغانستان، از کشورش منجر به ایجاد سدی برای گذار و توافق سیاسی در افغانستان شد.

مایکل مک‌کال، رییس این کمیته در سخنرانی افتتاحیۀ این استماعیه که شماری از بستگان ۱۳سرباز کشته شدۀ امریکایی در جریان عملیات تخلیۀ نظامی از افغانستان حضور داشتند، طالبان را "تروریست" و ناقض توافقنامۀ دوحه خواند.

مک‌کال گفت که حتا خلیلزاد هم تایید کرده است که مشکل در توافقنامۀ دوحه وجود ندارد، بلکه به گفتۀ او،‌ مشکل در تطبیق این توافق است. این قانونگذار امریکایی، بایدن را به ناکامی در تطبیق کامل توافقنامۀ دوحه متهم کرد. او گفت که بایدن هشدارها را در خصوص خروج قوای امریکایی از افغانستان نادیده گرفت.

اما جو بایدن همواره گفته است که تصمیم خروج نظامیان امریکایی را از افغانستان بر اساس مشورت با مقام‌های دپلوماتیک و نظامی امریکا و با درنظرداشت منافع ملی ایالات اتخاذ کرده است.

مانعی برای گذار سیاسی

خلیلزاد یکبار دیگر ادعا کرد که فرار محمد اشرف غنی از افغانستان، سدی را فراروی گذار سیاسی در آن کشور ایجاد کرد. او افزود که اگر غنی افغانستان را ترک نمی‌کرد، طالبان بر اساس توافق قبلی با ایالات متحده وارد کابل نمی‌شدند.

به تاریخ ۱۵ اگست سال ۲۰۲۱، در حالیکه طالبان به دروازه‌های کابل رسیده بودند، محمد اشرف غنی با جمعی از همکاران نزدیک‌اش و سایر مقام‌های حکومت وی افغانستان را ترک کرده و لحظاتی بعد، جنگجویان طالبان وارد ارگ و دفتر کار رییس جمهور شدند.

غنی سال گذشته در مصاحبه‌ای گفت که دست‌های متعددی در سقوط جمهوریت نقش داشتند، به ویژه زلمی خلیلزاد و عبدالله عبدالله، رییس پیشین شورای مصالحهٔ ملی افغانستان. غنی، خلیلزاد را یک فرد "بی کفایت، مفسد و منفور" خوانده و ادعا کرده است که این دپلومات امریکایی با "طرح‌ها و وعده‌های خود قشر سیاسی افغانستان را منقسم" کرده بود.

خلیلزاد در آن زمان در واکنش به اظهارات غنی با رسانه‌ها گفته بود که غنی بار ملامت ناتوانی‌اش را در انجام امور و مسوولیت‌هایش به دوش دیگران می‌اندازد. او در استماعیۀ روز پنجشنبه در پیوند با خروج غنی از افغانستان، گفت که غنی پیش از فرار از افغانستان هیچ گاهی خواستار کمک از ایالات متحده نشد و نگفت که به چه کمکی نیاز دارد.

توافقنامۀ دوحه در ۲۹ فبروری ۲۰۲۰ و در زمان ریاست جمهوری دونالد ترمپ، میان امریکا و طالبان در قطر امضا شد. خلیلزاد به نمایندگی از حکومت ایالات متحده و ملا عبدالغنی برادر، معاون کنونی رییس‌الوزرای حکومت طالبان در پای این سند امضا کرده اند.

هراس از طولانی شدن جنگ

خلیلزاد روز پنجشنبه به قانونگذاران امریکایی گفت که توافقنامۀ دوحه مبتنی بر شرایط بود و به گفتۀ او، رییس جمهور بایدن حفظ شمار محدود قوای امریکایی را در افغانستان رد کرد، زیرا هراس داشت که این امر ممکن سبب طولانی شدن جنگ شود.

زلمی خلیلزاد گفت که بایدن نمی‌توانست توافقنامۀ دوحه را نادیده بگیرد، زیرا به گفتۀ او، اگر ایالات متحده از تطبیق این توافق پا پس می‌کشید، نظامیان امریکایی یکبار دیگر درگیر جنگ طولانی با طالبان می‌شدند.

جو بایدن و مقام‌های حکومت او در سه سال گذشته همواره گفته اند که توافقنامۀ دوحه را از حکومت ترمپ به ارث برده اند و گزینۀ دیگری نبود جز اینکه بر اساس این توافقنامه نیروهای امریکایی از افغانستان خارج شده و به جنگ پایان بخشیده شود یا هم این جنگ که طولانی‌ترین جنگ در تاریخ امریکا خوانده شده است، به رییس جمهور بعدی امریکا منتقل شود.

به گفتۀ کمیتهٔ روابط خارجی مجلس نمایندگان کانگرس ایالات متحده: "ادعاهایی که حکومت بایدن هیچ نمی‌دانست که حکومت ترمپ [رییس جمهور پیشین ایالات متحده] در چه مورد [با طالبان] مذاکره کرده است، بی‌اساس است."

واکنش قصر سفید

این کمیته پیش از برگزاری جلسۀ استماعیه به صدای امریکا گفت که خلیلزاد به بایدن و تیم او در مورد توافقنامۀ دوحه تشریحات همه‌جانبه داده و انتونی بلینکن، وزیر خارجهٔ ایالات متحده، نیز کار خلیلزاد را "حیاتی" عنوان کرده بود. به گفتۀ این کمیته، بایدن خلیلزاد را که طراح توافقنامۀ دوحه بود، به عنوان مشاور کلیدی ارشد در امور افغانستان با خود نگه داشت و به او اجازه داد که این برنامه را به پیش ببرد.

کمیتهٔ روابط خارجی مجلس نمایندگان کانگرس همچنان گفته است که حکومت بایدن بیشتر از آنچه که حکومت ترمپ ملامت دانسته می‌شود، در قبال فروپاشی نظام جمهوریت در افغانستان مقصر است. این کمیته گفته است: "حکومت بایدن، حکومت افغانستان را تحت فشار قرارداد تا قدرت را با طالبان تقسیم کند (ابتدا ۵۰-۵۰ بعد ۶۰-۴۰، ۷۰-۳۰ و در نهایت تسلیم دهی کامل)... بایدن توافقنامهٔ دوحه را نوسازی کرد و زمینه را برای به قدرت رسیدن طالبان مهیا کرد."

در واکنش به این اظهارات خلیلزاد، جان کربی، مشاور ارتباطات امنیت ملی قصر سفید، گفته است که اداره رییس جمهور بایدن در مقابل یک عمل انجام شده قرار داشت، زیرا حکومت دونالد ترمپ، رییس جمهور پیشین امریکا، توافق را با طالبان امضا کرده بود.

کربی گفت: با توجه به تصمیم‌‌های که رییس جمهور ترمپ در مورد خروج از افغانستان گرفت، رییس جمهور [بایدن] با یک انتخاب مواجه بود."

است، اما در اپریل سال گذشته با نشر خلاصهٔ ۱۲ صفحه‌ای از نتایج به اصطلاح "ارزیابی سیاست‌های ایالات متحده در قبال پایان دادن طولانی‌ترین جنگ" این کشور، مسوولیت اندکی را در قبال اقدامات خود در افغانستان بر عهده گرفته و تاکید کرده است که بایدن به دلیل تصمیم‌های ترمپ "شدیداً محدود" شده بود.

در گزارش قصر سفید آمده است: "گزینش‌های رییس جمهور بایدن برای چگونگی خروج از افغانستان به شدت تحت تاثیر شرایط ایجاد شده توسط سلف او [دونالد ترمپ] قرار داشت. وقتی بایدن تصدی ریاست جمهوری را گرفت طالبان در قوی‌ترین موقف خود پس از سال ۲۰۰۱ قرار داشتند و نزدیک به نیمی از کشور [افغانستان] را تحت کنترول داشته و یا به آموزن کشیده بودند."