یک سازمان تحقیقی مستقل در تازه ترین گزارش خود گفته است که افغانستان در دو راهی ادامۀ جنگ یا پیشرفت تدریجی در راستای صلح قرار گرفته است.
این گزارش در نوع خود بی پیشینه و حاوی نظریات و تحلیل جناح ها، نهادها و شخصیت های مطرح در مسایل افغانستان است.
در این گزارش که از سوی سازمان موسوم به "منابع مصالحه" یا Conciliation Resources انتشار یافته است، گفته شده که روند صلح باید با کاهش خشونت ها آغاز شود تا از این طریق اعتماد سازی به وجود آمده و به تدریج، تغییرات بنیادی به وجود آید.
به استناد این گزارش، پس از ۴۰ سال جنگ ، حال "ناممکن" است که فردی را در کشور سراغ کرد که به شکل مستقیم از این منازعۀ متاثر نشده باشد. راه حل برای ختم جنگ ها و تامین صلح پایدار، به باور کارشناسان و مقام های که در این گزارش از آنها یاد شده است، قسماً متفاوت است.
پنج تن از "فرماندهان ارشد طالبان" که نویسندهء این گزارش، انا لارسن، با آنها مصاحبه نموده گفته اند که "اشغال افغانستان توسط قوای خارجی" مانع عمدۀ پایان خشونت ها در افغانستان است، اشغالی که به گفتۀ آنان "حقوق افغان ها را نقض" می کند. این فرماندهان همچنین ادعا کرده اند که "کشتار غیر قانونی، زندانی کردن و قتل مردم تحت نام طالبان" از عوامل دیگری است که مانع ختم خشونت در آن کشور می شود.
دوگلاس لوت، دپلومات ارشد حکومت پیشین امریکا که با مسایل افغانستان از نزدیک سروکار داشت، نوشته است که برای اینکه مذاکرات صلح در افغانستان موثر واقع شود، ایالات متحده باید استراتیژی سیاسی و نظامی خود را در روند مذاکرات صلح افغانستان مدغم کند.
آقای لوت تاکید کرده است که افزایش قوای امریکایی در سال ۲۰۰۹ در افغانستان به دلیلی کمتر موثر واقع شد که عنصر سیاسی کمتر در آن در نظر گرفته شده بود و در عین حال قوای امریکایی "در مناطق نادرست و به دلایل نادرست" در افغانستان جا به جا شدند.
آگاهان دیگر چون مایکل سمپل که زمانی معاون دفتر اتحادیهء اروپا برای افغانستان بود، نوشته است که روند مذاکرات افغانستان باید بر اساس توافقات مرحله به مرحله صورت بگیرد، زیرا این روش به تدریج می تواند موجب اعتماد سازی میان گروه های متخاصم در آن کشور شود.
این تحلیلگر مستقر در بریتانیا همچنین تاکید کرده است که در روند مذاکرات صلح، باید مسایل و خواست های اساسی همه طرف هایدرگیر منازعۀ افغانستان در نظر گرفته شود تا در نهایت روند مذاکرات صلح، موفق شود.
به گفتۀ آقای سمپل، مسایل اساسی شامل امنیت، احترام متقابل میان طرفین متخاصم، رفع نیازمندی های اولیه جنگجویان،قربانیان جنگ و حقوق اقتصادی آنان می شود.
در این گزارش تاکید شده است که بدون رسیدگی به عواملی عمدۀ که موجب منازعه در افغانستان شده است، امضای توافق صلح به تنهایی نمی تواند صلح و ثبات را در آن کشور تامین کند. در نظر گرفتن ارزش های دینی، تامین تساوی حقوق زنان، رسیدگی به احساس محرومیت نسبی گروه ها از جمله اقداماتی است که باید در روند مذاکرات صلح در نظر گرفت، روندی که به باور کارشناس حل منازعۀ، ممکن سال ها را در بر بگیرد.
این گزارش به گونه ای هشدار داده است که هرگاه به عوامل عمدۀ که موجب منازعه در افغانستان شده، رسیدگی نشود احتمال ختم جنگ در افغانستان بعید به نظر می رسد. در این گزارش بر "قرار داد اجتماعی" میان مردم افغانستان تاکید کرد که خواست و منافع همه اقشار جامعه در نظر گرفته شود.
