مروری بر دو دهه حضور نظامی امریکا و رویدادها در افغانستان

به تاریخ ۱۱ سپتمبر ۲۰۰۱ عمال عرب‌تبار القاعده چهار طیارۀ مسافربری را ربودند و دو طیاره را به برج‌های مرکز تجارت جهانی در شهر نیویارک و یکی دیگر آن را به مقر وزارت دفاع امریکا (پنتاگون) تصادم دادند و طیارۀ چهارم نیز در یک کشتزار در شهر شنکسویل ایالت پنسلوانیا سقوط کرد.

پس از این رویداد، جورج بش، رییس جمهور پیشین امریکا از گروه طالبان خواست تا رهبران القاعده به شمول اسامه بن لادن را که گمان می‌رفت با حمایت طالبان در افغانستان پنهان شده اند، به امریکا بسپارد.

به تاریخ هفتم اکتوبر ۲۰۰۱ و در پی امتناع طالبان از سپردن رهبران القاعده به امریکا، نظامیان امریکایی به حمایت نیروهای بریتانیایی حملات هوایی را بر رژیم طالبان آغاز کردند. همزمان با این حدود یک هزار نیروی خاص امریکایی با همکاری ایتلاف ضد طالبان در شمال افغانستان، عملیات را بر ضد طالبان آغاز کردند.

به تاریخ ۱۴ نومبر ۲۰۰۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد با صدور قطعنامۀ شمار ۱۳۷۸ خواستار ایجاد ادارۀ انتقالی در افغانستان شد و از کشورهای عضو ملل متحد خواست تا نیروهای حافظ صلح را به هدف ایجاد ثبات و فراهم آوری کمک به افغان‌ها در افغانستان مستقر کنند.

در اول دسمبر ۲۰۰۱ اسامه بن لادن به ساحۀ توره بوره در شرق افغانستان فرار کرد و پس از دو هفته درگیری شدید میان جنگجویان افغان و تندروان طالبان و عمال القاعده، رهبر پیشین القاعده مجبور به فرار به سمت پاکستان شد و جنگجویان افغان که از حمایت امریکا برخوردار بودند، توره بوره را تصرف کردند.

به تاریخ پنجم دسمبر ۲۰۰۱ پس از امضای توافقنامۀ بن، حامد کرزی به صفت رییس ادارۀ موقت افغانستان برگزیده شد. سپس بر اساس قطعنامۀ شمار ۱۳۸۶ شورای امنیت ملل متحد که به تاریخ ۲۰ دسمبر همان سال صادر شد، تشکیل قوای چند ملیتی آیساف برای تامین امنیت و ثبات در افغانستان منظور شد.

سقوط رسمی رژیم طالبان در افغانستان با تاریخ نهم دسمبر ۲۰۰۱ گره خورده است، به تاریخ هفتم دسمبر ملا محمد عمر، رهبر پیشین طالبان از قندهار که آخرین موضع آن گروه بود فرار کرد و دو روز بعد جنگجویان طالبان نیز از مرکز این شهر بیرون شدند.

به تاریخ اول می ۲۰۰۳ جورج بش عملیات نظامیان امریکایی را در افغانستان "ماموریت تمام شده" اعلام کرد و وزارت دفاع امریکا از ختم عملیات گستردۀ نظامی در افغانستان خبر داد.

در جنوری ۲۰۰۴ قانون اساسی جدید افغانستان توسط لویه جرگه منظور شد.

در اکتوبر سال ۲۰۰۴ انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان برگزار شد و حامد کرزی که ریاست ادارۀ موقت و حکومت انتقالی را پیش از آن به عهده داشت، به صفت رییس جمهور آن کشور انتخاب شد.

در سال ۲۰۰۶ با تشدید عملیات نظامی امریکا در عراق برای سرنگون ساختن رژیم صدام حسین که در سال ۲۰۰۳ آغاز شده بود، طالبان در افغانستان دوباره رمق گرفته و حملات شان را تشدید بخشیدند. رفته رفته این گروه ساحاتی را در جنوب افغانستان دوباره تصرف کردند.

در سال ۲۰۰۹ بار دیگر انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان برگزار شد و حامد کرزی برای یک دورۀ پنج سالۀ دیگر به صفت رییس جمهور انتخاب شد.

در دسمبر ۲۰۰۹ بارک اوباما دستور افزایش حضور نظامی امریکا را در افغانستان داد و افزون بر ۷۰ هزار نظامی مستقر در آن کشور، ۳۰ هزار نظامی دیگر امریکایی به افغانستان اعزام شد. در آن زمان ۵۰ هزار نظامی سایر کشورها نیز در افغانستان حضور داشتند.

در نومبر ۲۰۱۰ اعضای ناتو در نشست لزبن به طرح انتقال مسوولیت‌های امنیتی به نیروهای افغان توافق کردند. پایان این روند که در جولای ۲۰۱۱ آغاز شد و تا ۲۰۱۴ ادامه داشت، آغازگر ماموریت حمایت قاطع ناتو در افغانستان بود که به آموزش و مشوره دهی به قوای افغان تمرکز داشت. ریاست روند انتقال امنیتی را محمد اشرف غنی به عهده داشت.

در ماه می ۲۰۱۱ اسامه بن لادن، رهبر پیشین القاعده در عملیات نیروهای ویژۀ امریکایی در شهر ایبت آباد پاکستان کشته شد. در پایان همان سال، قوای امریکایی از عراق بیرون شد و رییس جمهور اوباما دستور خروج قسمی قوای امریکایی از افغانستان را صادر کرد.

در دسمبر ۲۰۱۱ و در ده سالگی سقوط رژیم طالبان در افغانستان، در نشستی در شهر بن آلمان، جامعۀ جهانی به ادامۀ مساعدت برای بازسازی افغانستان تعهد کرد.

در سال ۲۰۱۴ انتخابات ریاست جمهوری افغانستان به خاطر ادعاهای تقلبات انتخاباتی به درازا کشیده شد و سرانجام با وساطت ایالات متحده، حکومت وحدت ملی در افغانستان شکل گرفت که در آن رییس جمهور محمد اشرف غنی و رییس اجراییه عبدالله عبدالله ۵۰-۵۰ درصد سهم داشتند.

در سال ۲۰۱۴ بارک اوباما، رییس جمهور ایالات متحده طرح خود را برای خروج نظامیان امریکای از افغانستان اعلام کرد که بر اساس آن باید قوای امریکایی تا پایان ۲۰۱۶ از افغانستان بیرون می‌شدند.

در دسمبر ۲۰۱۴ نظامیان امریکایی و ناتو رسماً ماموریت جنگی خود را خاتمه بخشیده و مسوولیت جنگ را به نیروهای افغانستان سپردند.

بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ حملات طالبان در افغانستان شدت گرفت، طوریکه آن گروه تقریباً روزمره بر نیروهای امریکایی و افغان حملات را انجام می‌دادند. همزمان با آن گروه دولت اسلامی نیز در افغانستان ظهور کرد و مسوولیت حملات مرگباری را به عهده گرفت.

به تاریخ ۱۳ اپریل ۲۰۱۷ ایالات متحده بزرگترین بم غیر اتمی را که بر مواضع گروه دولت اسلامی یا داعش در شرق افغانستان پرتاب کرد.

در سپتمبر ۲۰۱۸ دونالد ترمپ، رییس جمهور پیشین ایالات متحده برای انجام وعدۀ انتخاباتی خود مبنی بر خروج تمام نظامیان امریکایی از افغانستان، زلمی خلیلزاد را به صفت نمایندۀ ویژۀ امریکا در امور مصالحۀ افغانستان معرفی کرد.

در سپتمبر ۲۰۱۹ بار دیگر انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان برگزار شد و اینبار نیز جنجالی شد. عبدالله عبدالله رقیب محمد اشرف غنی نتایج انتخابات را نپذیرفت و همزمان با مراسم تحلیف رییس جمهور غنی در ارگ، آقای عبدالله نیز تحلیف ریاست جمهوری را به جا آورد. یک ماه بعد، بر اساس تفاهم میان این دو رقیب، عبدالله عبدالله به صفت رییس شورای عالی مصالحۀ ملی برگزیده شد.

در ۲۹ فبروری ۲۰۲۰ توافقنامۀ صلح میان ایالات متحدۀ امریکا و طالبان امضا شد که بر اساس آن باید تا ماه می سال ۲۰۲۱ تمام نیروهای خارجی افغانستان را ترک کنند.

به تاریخ ۱۴ اپریل ۲۰۲۱ رییس جمهور بایدن ۱۱ سپتمبر را به عنوان مهلت نهایی خروج قوای امریکایی از افغانستان اعلام کرد. به تاریخ دوم جولای نظامیان امریکای پایگاه بگرام، بزرگترین مرکز سوق و ادارۀ قوای خارجی مستقر در افغانستان را به حکومت آن کشور تحویل دادند.

به تاریخ ۱۵ اگست، محمد اشرف غنی افغانستان را ترک کرد و طالبان که اکثر ولایت‌های افغانستان را تصرف کرده بودند، وارد شهر کابل شدند. از همین تاریخ روند خروج کامل شهروندان امریکایی و سایر کشورها و افغان‌های همکار آنان و سایر افغان‌های آسیب‌پذیر آغاز شد و این روند تا آخرین دقایق ۳۰ اگست ۲۰۲۱ با خروج آخرین دستۀ نظامیان امریکایی از افغانستان ادامه یافت.

در دو دهۀ گذشته بیش از ۷۷۵ هزار نظامی امریکایی در افغانستان وظیفه انجام داده اند که شماری از آنان چندین بار به آن کشور اعزام شده اند. در این مدت بیش از ۲۴۶۰ نظامی امریکایی در افغانستان کشته و نزدیک به ۲۱ هزار نظامی دیگر زخمی شده اند.