چالش‌های اقلیت کوچک یهودی ایران پس از آن در ماه جاری میلادی زیر مداقهٔ رسانه‌های امریکایی قرار گرفت که یک خاخام ارشد در جمهوری اسلامی ایران به ایالات متحده سفر کرد و در مورد وضعیت زندگی یهودیان مستقر در آن کشور صحبت کرد.
یهودا گرامی، خاخام ارشد در ایران، در جریان سفر پنج هفته‌ای به ایالات متحده، تصویری مختلطی از وضعیت جوامع یهودی مستقر در ایران داد.
آقای گرامی در جریان سخنرانی‌اش به تاریخ ۱۴ نومبر در یکی از کنیسه‌ها واقع در منطقهٔ فیرفکس ایالت ورجینیا در میان شماری از یهودیان امریکایی هم در مورد جنبه‌های مثبت جوامع یهودی ایران صحبت کرد و هم مشکلات آنان را بیان کرد.
اظهارات یهودا گرامی مشابه گفته‌های وی بود که اخیرا در یکی از مجله‌های امریکایی به چاپ رسید، اظهارات که مورد شک و تردید مبصرین یهودی ایرانی مستقر در ایالات متحده قرار گرفت، یهودی هایی که فکر می‌کنند ایرانی‌های یهودی با مشکلات بیشتر از آنچه مواجه اند که خاخام گرامی از آن سخن گفته است.
یهودی‌ها یکی از کوچکترین اقلیت‌های دینی در ایران به شمار می‌روند. آقای گرامی در جریان سخنرانی‌اش در کنیسهٔ ایالت ورجینیا گفت که جمعیت یهودیان در ایران به ۲۰ هزار نفر می‌رسد و ادعا کرد که این اقلیت مذهبی از ۲۷۰۰ سال به این سو، در ایران حضور داشته است.
اما بر اساس گزارش وزارت خارجهٔ ایالات متحده که در ماه می ۲۰۲۱ نشر شد، شماری یهودی‌ها در ایران به ۹۰۰۰ نفر می رسد. بر اساس تخمین ایالات متحده، این اقلیت مذهبی در کشوری زندگی می کنند که ۹۹ در صد نفوس ۸۵ میلیونی آنرا مسلمانان تشکیل می‌دهند.
بهبود شرایط زندگی یهودیان در ایران
به گفتهٔ خاخام گرامی، جوامع یهودی در سال‌های اخیر در ایران انکشافات مثبت داشته اند، زیرا آنان مقام‌های ایرانی را متقاعد کردند تا مکاتب یهودیان در روز‌های شنبه که روز استراحت یهودیان است، مرخص باشند. بازسازی میکوه در تهران، پایتخت ایران، از جمله دیگر تغییرات مثبت در زندگی یهودیان در ایران است. میکوه حمام ویژه است که از آن در آیین یهودیت برای غسل استفاده می‌شود.
آقای گرامی همچنین گفته است که حال شش رستوران کوشر در تهران، دو در شیراز و دو در اصفهان نیز فعالیت دارند. کوشر به غذایی اطلاق می‌شود که از دید دین یهودیت پاک و مشابه اصطلاح اسلامی حلال پنداشته می‌شود.
این خاخام مستقر در ایران همچنین گفته است که مکتب علمیه یهودی در تهران نیز افتتاح شده است و در آن جوانان آموزش خاخام شدن و کشتار و یا ذبح حیوانات را مطابق آیین یهودیت می‌آموزند و سپس به سایر مناطق ایران می‌روند و آنچه آموخته اند، به سایر یهودیان آموزش می‌دهند.
مشکلات یهودیان ایران
با وجود بهبود زندگی یهودیان از لحاظ انجام مناسک دینی، به گفتهٔ خاخام گرامی، این اقلیت مذهبی در ایران با مشکلات مالی به خصوص تورم پولی مواجه اند، زیرا اقتصاد ایران به صورت کل، تضعیف شده است.
در جریان سخنرانی‌اش در کنیسه ایالت ورجینیا از خاخام گرامی در مورد برخورد مقام‌های جمهوری اسلامی در برابر یهودیان پرسیده شد. پاسخ وی در مورد محتاطانه بود.
آقای گرامی گفت: "ما همواره در نظر داریم که علاقه‌ای به سیاست نداریم. ما فقط یهودی‌هایی استیم که می‌خواهیم تورات و یا انجیل را بیاموزیم و اعمال نیک را منحیث یک وظیفه مذهبی انجام دهیم."
نظریات متفاوت یهودیان امریکایی-ایرانی تبار
اما شماری از مبصرین یهودی امریکایی-ایرانی تبار به صدای امریکا گفتند که آقای گرامی زیر فشار مقام‌های ایرانی قرار دارد و نمی‌تواند از عملکرد آنان انتقاد کند که یهودی‌ها چگونه به خاطر اسراییل مورد تبعیض قرار می‌گیرند.
این کارشناسان یهودی امریکایی-ایرانی تبار گفته اند که خاخام گرامی تلاش می‌کند تا مقام‌های ایرانی را تحریک نکند، زیرا آنان در صدد انتقامجویی از جوامع یهودی خواهند شد.
رفتن به خانهٔ قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین سپاه قدس ایران، و تسلیت گفتن به خانوادهٔ وی یکی از فشار هایی است که بر خاخام گرامی وارد شده است.
قاسم سلیمانی به تاریخ سوم جنوری ۲۰۲۰ در نزدیکی میدان هوایی بغداد، پایتخت عراق، توسط یک طیارهٔ بدون سرنشین امریکایی کشته شد. مقام‌های امریکایی گفته اند که فرمانده پیشین سپاه قدس ایران، برای سال‌های پیهم مسوول حملات بر منافع ایالات متحده و اسراییل بوده است و وی را دهشت افگنی تلقی می‌کردند که پلان حملات بیشتر را داشت.
اما خاخام گرامی گفت که حکومت ایران در این مورد بر وی فشار وارد نکرده است.
آقای گرامی گفت:"ما از سوی حکومت حساسیت احساس نکردیم، بلکه از سوی مردم [ایران] احساس حساسیت کردیم. مردم درباره انتقام صحبت می‌کردند... و ما احساس کردیم که خدای ناکرده خطری برای جان یهودیان و جامعه [یهودی‌ها در ایران] به وجود نیاید. روی همین دلیل، باید به خانوادهٔ [سلیمانی] می رفتیم و دیده می‌شدیم و می‌گفتیم که با کاری که [امریکایی‌ها] کردند، موافق و راضی نیستیم."
قبل بر این، به تاریخ ۱۴ می ۲۰۲۰ میلادی، مقبرهٔ استر و مردخای، یکی از مقدس‌ترین مکان‌های یهودی ایران، در همدان، مورد حمله آتش‌سوزی آشکار یهودستیزانه قرار گرفت. اما هیچ خبری مبنی بر پیگرد قانونی این آتش سوزی منتشر نشد.
یهودیت یکی از سه اقلیت مذهبی است که قانون اساسی ایران اجازه می‌دهد تا پیروان آن مناسک مذهبی خود را به جا بیاورند. در پهلوی یهودیت، پیروان مسیحیت و زرتشت نیز اجازه دارند مناسک مذهبی خود را انجام دهند.
اما بر اساس قانون، یهودی و سایر مذاهب که در ایران به رسمیت شناخته شده اند، اجازهٔ خدمت در سیستم قضایی و امنیتی آن کشور را ندارند.
علاوه بر آن، یهودیان و سایر اقلیت‌های مذهبی در صدد دریافت دیه یا خون‌بها برای جبران جنایات مختلف می‌شوند، بر اساس قوانین ایران، یهودیان و سایر اقلیت‌های مذهبی به رسمیت شناخته شده، مستحق ۵۰ در صد خون‌بهای مسلمانان شناخته می‌شوند.
سیستم قضایی ایران همچنین پیروان یهودی را تهدید کرده است تا از اسراییل دیدن نکنند، کشوریکه مقام‌های ایرانی بارها گفته اند که باید نابود شود.
چنین اظهاراتی یکی از عواملی بود که ایالات متحده سال گذشته ایران را به مثابهٔ کشوری تلقی کرد که یهودستیزی را تمویل می‌کند.
مقام‌های امریکایی گفته اند که ایران نه تنها خواهان حذف اسراییل از نقشهٔ زمین استند، بلکه آنان وقوع هلوکاست یا قتل عام یهودیان در جریان جنگ جهانی دوم توسط نازی‌های آلمان را تکذیب کرده اند.
به گفتهٔ مقام‌های امریکایی، تمویل گروه‌هایی مانند حماس در فلسطین و حزب الله لبنان که بر ضد اسراییل حملات را سازماندهی می‌کنند، بخشی از تمویل یهودستیزی ایران به شمار می‌رود.
بر اساس دایره المعارف ایرانیکا،تا قبل از انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹ میلادی، نزدیک به ۸۵ هزار یهودی در ایران زندگی می‌کردند. اما در چند دههٔ اخیر، فشار روز افزون توسط حاکمان اسلامگرا، بخشی اعظم یهودیان را مجبور کرد تا ایران را ترک کنند.
با آنهم هزاران یهودی ادامهٔ زندگی در ایران را انتخاب کردند. کارمل ملامد، یک ژورنالست امریکایی‌ایرانی تبار، با نشر یک مقاله گفته است که بسیاری از مسلمانان ایرانی با یهودیان رفتار نیک دارند.
آقای ملامد در مقالهٔ خود گفته است که مسلمان ایرانی با هموطنان یهودی که از لحاظ مذهبی نگرانی ندارند و آنان در برابر دوستان، همسایه‌ها و همکاران یهودی خود تحمل پذیری دارند و به آنان احترام قایل اند.
ملامد گفته است که دو دلیل عمده نیز وجود دارد که یهودی‌ها نمی‌خواهند ایران را ترک کنند: یا آنان از لحاظ مالی در وضعیت خوب قرار دارند و نمی‌خواهند ایران را ترک کنند و یا هم بسیار فقیر و یا هم مسن اند و فکر نمی‌کنند که بتوانند در یک کشور دیگر وضعیت زندگی‌شان را بهبود ببخشند.
