مبارزه با افراطگرایی به یک مشکل سیاسی در پاکستان مبدل شده است، جاییکه سیاستمداران آشکارا با رهبران گروه های تندرو ممنوعه هم نشینی داشته و حتا در صفوف قوای امنیتی و ادارۀ ملکی پاکستان با کسانی همدلی وجود دارد که زیر نام دین و مذهب مرتکب جرایم می شوند.
بم گذاری انتحاری هفتۀ گذشته در یک پارک تفریحی در شهر لاهور که منجر به کشته شدن ۷۲ نفر – عمدتاً مسیحیان – شد، توجه جهانیان را بار دیگر بر مشکل افراطگرایی در پاکستان متمرکز ساخت.
همزمان با این، مظاهراتی در پاکستان به خاطر تطبیق شریعت اسلام و ابراز حمایت از مردی راه اندازی شد که یک فعال پاکستانی مخالف قانون منع توهین به مقدسات اسلام را به قتل رسانده بود.
کاربران پاکستانی در شبکه های اجتماعی، تصاویری را نشر کرده اند که در آن رهبران ارشد قوای خاص پولیس پاکستان بر مزار ممتاز قادری دست به دعا ایستاده اند. ممتاز قادری منسوب پولیس پاکستان بود که سلمان تاثیر، سیاستمدار پاکستانی را به خاطر دفاع از زن متهم به توهین به مقدسات اسلام، به قتل رساند. قادری در ماه فبروری اعدام شد و همزمان با تطبیق این حکم، ده ها هزار پاکستانی به حمایت از وی به جاده ها ریخته و مظاهره کردند.
هزاران مدرسۀ دینی در سرتاسر پاکستان وجود دارد اکثر این مدارس نوجوانان مسلمان را با اندیشه های خشونتبار مشبوع می سازد. اکثر طالبان و رهبران جهانی افغان نیز در این مدارس آموزش دیده اند که اکثر آنان از سوی حکومت پاکستان حمایت مالی می شود.
اخلاص مقامهای پاکستانی در مبارزه بر ضد افراطگریی باردیگر زمانی زیر سوال قرار گرفت که رنا ثناالله وزیر قانون پنجاب، فعالیت گروه های تندور را در آن ایالت نفی کرد.
زاهد حسین آگاه امور تندروان در پاکستان می گوید که گروه های ممنوعه و تندرو سنی در ایالت پنجاب مستقر اند و رهبران آن گروه ها با نام مستعار در پنجاب زندگی می کنند. آقای حسین به خبرگزاری اسوشیتدپرس گفته است که یکی از این گروه ها جیش محمد است که زیر چندین پرچم فعالیت دارد و در بسا موارد بم گذاری دخیل بوده است.
ایالات متحدۀ امریکا اعلام کرده است که گروه دهشت افگن لشکر طیبه نیز زیر نام جماعت الدعوه در پنجاب فعالیت دارد. این گروه در سال ۲۰۱۵ ممنوع اعلام شد و حافظ سعید رهبر آن آزادانه در پاکستان گشت و گذار کرده و بر ضد منافع غرب و هند بیانیه ایراد می کند.
زاهد حسین می افزاید که پنجاب همچنان مقر سپاه صحابه است، گروهی که بخش نظامی آن مسوول یک سلسله حملات بر ضد اقلیت شیعیان در سرتاسر پاکستان است. او می افزاید که آقای ثناالله عمال سپاه صحابه را در پنجاب می شناسد و به گفتۀ وی در جریان مبارزات انتخابات ایالتی، رهبر این گروه ممنوعه در کنار ثناالله ایستاده بود.
بهای سنگین انسانی
پاکستان همواره شاهد حملات مرگبار تندروان بر مکاتب، دانشگاه ها، بس های عامه، پارکها، کلیساها، معبدها و مکان های عبادی شیعیان بوده است. کمیسیون مستقل حقوق بشر پاکستان گزارش داده است که سال گذشتۀ میلادی ۴۶۱۲ نفر در اثر خشونتها در پاکستان کشته شده است.
جماعت الاحرار، گروهی که مسوولیت بم گذاری اخیر در لاهور را به دوش گرفت، ریشه در ساحات قبایلی پاکستان دارد، با گروه دولت اسلامی ابراز همدردی کرده است.
مایکل کوگلمن، تحلیلگر مسایل جنوب آسیا در مرکز پژوهشی وودرو ویلسن به خبرگزاری اسوشیتدپرس گفته است که جماعت الاحرار آمال افراطگرایانۀ مشترک با سایر گروه های تندرو فعال در پاکستان دارد.
هزاران سرباز پاکستانی در جنگ بر ضد تندروان در مناطق قبایلی پاکستان کشته یا زخمی شده اند. با اینحال، قوای نظامی پاکستان ارتباطات تاریخی و ناگسستنی با گروه های تندرو دارد، که این امر پرسش جدی را در مورد اکثریت در بیرون از پاکستان مطرح کرده است.
خبرگزاری اسوشیتدپرس نگاشته است که قوای نظامی پاکستان بذر لشکر طیبه را افشاند و با آن مساعدت مالی، سازمانی و عملیاتی کرد. سایر گروه ها چون حرکت الجهاد که جنگجویان آن اهداف هندی را در ساحۀ کشمیر آماج قرار می دهند، گفته می شود که روابطی با ادارۀ استخبارات نظامی پاکستان یا آی اس آی دارد.
رهبران نظامی پاکستان نیز همواره خود را با گروه های تندرو در آن کشور همسو ساخته اند. جنرال ضیاالحق، حاکم مستبد نظامی پاکستان در سالهای ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ برای محدود ساختن آزادی ها و گسترش بیشتر قوانین اسلامی در آن کشور از وجود گروه های تندرو استفاده کرد.
در گذشتۀ نه چندان دور، پرویز مشرف ه به ظاهر بر ضد افراطگرایی موضع گرفت، اما زمانیکه ضرورت افتاد، به خاطر باقی ماندن در قدرت با گروه های تندرو معامله کرد.
عاقل شاه، تحلیلگر پاکستانی ماه گذشته در رسالۀ به نهاد "شورای روابط خارجی" مستقر در ایالات متحده نگاشت که عامل بنیادی تندروی در پاکستان پیشینۀ تاریخی استفاده از جهاد به عنوان "ابزار امنیت ملی" از سوی قوای نظامی آن کشور می باشد.
اما مقامهای نظامی پاکستان هرگونه ارتباط با گروه های افراطی و تندرو را رد می کنند. عاصم باجوه، سخنگوی ارتش پاکستان گفت که قوای نظامی آن کشور در حال حاضر در برابر افراطگرایان تحمل ندارد. آقای باجوه در صحبت با خبرگزاری اسوشیتدپرس گفته است که سربازان پاکستانی "بدون تبعیض" و "تفکیک" تندروان را هدف قرار داده و به "امحای تهدید دهشت افگنی" مصمم است.
مایکل کوگلمن با اشاره به عملیات ارتش پاکستان در وزیرستان شمالی و کشتار تندروان و تخریب شبکه های آنان گفت "تازمانیکه جامعۀ پاکستان به فراهم آوری بستر مناسب برای اندیشه های افراطی ادامه دهد و تا زمانیکه حکومت آن کشور با این اندیشه های خطرناک مقابله جدی نکند، دهشت افگنان بیشتری با این روایات نفرت انگیز پرورش و تغذیه شده و به تولید نسل ادامه خواهند داد."
گزارش: خبرگزاری استوشیتدپرس
برگردان: نجیب الله احمدیار
