سازمان ملل متحد و سازمان عفو بین‌الملل به مناسبت سوم می، روز جهانی آزادی مطبوعات از وضعیت ناگوار رسانه‌ها و خبرنگاران در افغانستان ابراز نگرانی کرده و از طالبان خواسته اند که باید به آزادی بیان احترام بگذارند.
ریچارد بنیت، گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر ملل متحد روز چهارشنبه سوم می (۱۳ ثور) گفته است از تلاش‌های خبرنگاران به ویژه زنان که با وجود خطرات جانی به گزارش‌دهی در افغانستان ادامه دادند، قدردانی می‌کند.
آقای بنیت افزوده است: "من از طالبان می‌خواهم که به رسانه‌های آزاد، کثرت‌گرا، مستقل و فراگیر به عنوان حق همۀ افغان‌ها احترام بگذارند."
پس از مسلط شدن طالبان بر افغانستان، فضا برای آزادی بیان که یکی از دستاوردهای بزرگ میان دو دور حاکمیت طالبان پنداشته می‌شد، تنگ شده و طالبان محدودیت‌های فراوانی را بر رسانه‌ها وضع کرده و شمار زیادی از رسانه‌های آزاد مسدود شده اند.
هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) در اعلامیه‌ای گفته است که در روز جهانی آزادی مطبوعات، این سازمان نگرانی جدی خود را نسبت به آینده رسانه‌های افغانستان ابراز می‌دارد.
به گفتۀ یوناما در حال حاضر خبرنگاران افغان به کار شان در یک فضای تهدیدآمیز و ترس همزمان با افزایش محدودیت‌های طالبان ادامه می‌دهند.
یوناما افزوده است که موارد متعددی از نقض حقوق بشر علیه خبرنگاران و کارمندان رسانهای توسط طالبان را در ۱۸ ماه گذشته مستندسازی کرده که به گفتۀ ملل متحد، دستگیری‌ها و بازداشت‌های خودسرانه، بدرفتاری و تهدید به عنوان ابزاری برای سرکوب آزادی بیان به کار گرفته شده است.
روزا اوتنبایوا، نماینده ویژه منشی عمومی سازمان ملل متحد برای افغانستان گفته است: "خبرنگاران مجبور می‌‌شوند که تصمیم مربوط به ساختار گزارش را براساس ترس بگیرند، نه بر اساس منافع عامه. متاسفانه این بخشی از روند گسترده تر کاهش آزادی بیان و دسترسی به اطلاعات است."
او علاوه کرده است: " ترس، تهدید و حمله مداوم به خبرنگاران غیر قابل قبول است. ما از مقامات حاکم طالبان می‌خواهیم که آزادی و استقلال رسانه‌ها و امنیت خبرنگاران زن و مرد را یکسان تضمین کنند."
سازمان عفو بین‌المللی نیز به مناسبت این روز، گفته است که با آنکه "خبرنگاری جرم نیست"، اما پس از حاکمیت طالبان بر افغانستان، آزادی بیان و مطبوعات آزاد در این کشور همواره مورد تهدید قرار گرفته است.
به گفتۀ این سازمان، در این مدت، بسیاری خبرنگاران خودسرانه بازداشت، شکنجه و مورد تهدید قرار گرفته و حتا به خاطر صحبت‌کردن جان‌های شان را از دست داده‌اند.
عفو بین‌الملل افزوده است: "در این روز جهانی آزادی مطبوعات، مقامات طالبان باید تعهد کنند که به آزادی بیان احترام می‌گذارند و به خبرنگاران اجازه دهند تا به گونۀ مستقل و مصوون در افغانستان کار کنند."
عفو بین‌الملل به گزارش اخیراً گزارشگران بدون مرز اشاره کرده و گفته است که پس از تسلط طالبان بر این کشور، بیش از ۸۰۰۰ خبرنگار و کارمند رسانهای شغل خود را از دست داده که از این میان، بیش از ۲۳۰۰ نفر آن را زنان و دختران تشکیل می‌دهند.
افزایش خشونت‌ها علیه خبرنگاران
نهادهای پشتیبان رسانه‌ها در افغانستان به مناسبت روز جهانی آزادی مطبوعات، نگرانی شدید خود را نسبت به افزایش خشونت‌ها علیه خبرنگاران و رویدادهای نقض آزادی رسانه‌ها توسط طالبان مطرح کرده و از پیامد‌های ناگوار آن هشدار داده اند.
مرکز خبرنگاران افغانستان با نشر گزارشی گفته است که در جریان ۱۲ ماه گذشته، کم از کم ۲۱۳ مورد خشونت به ویژه تهدید و بازداشت خبرنگاران را در افغانستان به ثبت رسانیده که در مقایسه با سال گذشتۀ آن، حدود ۶۴ درصد افزایش را نشان می‌دهد.
این نهاد که در حال حاضر در خارج از افغانستان فعالیت می‌کند، گفته که بیشتر این خشونت‌ها توسط ادارات مربوط به طالبان انجام شده است. در گزارش آمده که پس از حاکمیت طالبان بر افغانستان، کم از کم ۶۰۰ رسانه به دلیل محدودیت‌های طالبان و مشکلات اقتصادی از فعالیت باز مانده اند.
دفتر حمایت‌کنندۀ رسانه‌های آزاد افغانستان (نی) نیز در اعلامیه‌ای از وضعیت ناگوار فعالیت رسانه‌ها و کار خبرنگاری در این کشور ابراز نگرانی کرده و گفته است که از حدود دو سال به این‌سو، فعالیت آزاد رسانه‌ها در افغانستان به یک چالش جدی مبدل شده است.
به گفتۀ نی با متوقف‌شدن فعالیت بسیاری از رسانه‌ها در افغاستان، در حال حاضر ۶۵ درصد خبرنگاران و کارمندان رسانهای شغل شان را در این کشور از دست داده اند.
این دفتر افزوده است: "در شرایط موجود فعالیت آزاد رسانه‌ها، تمثیل آزادی بیان، دسترسی به اطلاعات و مصوونیت جانی و روانی خبرنگاران نگران کننده است و ادامه این وضعیت در درازمدت می‌تواند برای رسانه‌های آزاد افغانستان شکننده‌تر باشد."
در این حال، اتحادیۀ ملی خبرنگاران افغانستان خواهان توجه بیشتر طالبان به هدف پشتیبانی از فعالیت رسانه‌ها و کار خبرنگاری در این کشور شده است.
این اتحادیه افزوده است: "نیاز مبرم است که قوانین حمایتی هرچه زودتر قابل اجرا شود، برنامه‌های حمایتی و تقویتی سنجیده شود و مسیر رشد و شگوفایی رسانه‌ها مساعد شود."
نگرانی‌ها از وضعیت کار خبرنگاری و فعالیت رسانه‌های آزاد افغانستان در حالی مطرح می‌شود که هم اکنون برخی از خبرنگاران به شمول مرتضی بهبودی، خبرنگار فرانسوی افغان‌تبار در بند گروه طالبان قرار دارند.
پیش از این، بارها نهادهای حامی خبرنگاران و همسر آقای بهبودی خواستار، رهایی او شده‌اند، اما طالبان تا کنون دربارۀ بازداشت این خبرنگار و محل نگهداری آن چیزی نگفته اند.
